معرفـی بـانک مرکزی بریتانیا

مهدی ره انجام، کارشناس امور بانکداری بین الملل:

بانک انگلستان به عنوان یک بانک خصوصی در سال 1694 تأسیس شد تا به عنوان بانکدار دولت عمل کند. امروز بعنوان بانک مرکزی بریتانیا نقش آفرینی می کند. در این جا به برخی از نکات برجسته تاریخ طولانی بانک مرکزی بریتانیا نگاه می کنیم؛

تاریخ پیدایش

بانک انگلستان به عنوان یک بانک خصوصی شروع به کار کرد که به عنوان بانکدار دولت عمل می کرد. اساساً برای تأمین هزینه جنگ علیه فرانسه تأسیس شد. پادشاه و ملکه آن زمان، ویلیام و مری، دو نفر از سهامداران اصلی بودند. منشور سلطنتی اصلی در سال 1694، که توسط پادشاه ویلیام و ملکه مری اعطا شد، توضیح داد که این بانک برای “ترویج منافع عمومی و منافع مردم ما” تأسیس شده است. هنوز هم امروزه در بیانیه مأموریت فعلی نیز استفاده می شود: “ترویج خیر مردم بریتانیا از طریق حفظ ثبات پولی و مالی”. بانک انگلستان در 1 اگوست 1694 در محل اقامت موقت در سالن Mercers در Cheapside افتتاح شد. بانک انگلستان در آن زمان فقط 17 کارمند و دو دربان داشت.

اولین رئیس

بانک در سال 1694 سر جان هوبلون اولین رئیس بـانک انگلستان شد. سـال‌های اولیه بانک انگلستان تحت رهبری سر جان هوبلون تحت سلطه تقاضاهای مبرم دولت برای تامین مالی و صـدور یک سکه جدیـد بود. بانک همچنین یک تجارت بانکی متعارف را با پذیرش سپرده از مردم راه اندازی کرد.

بیـن سـال‌های 1994 تا 2014، از سر جـان هوبلـون با انتشـار عکس ایشـان بر روی اسکناس 50 پوندی تجلیل شد.

اولین بحران مالی در تاریخ بانک مرکزی انگلستان

در سال 1711، شرکت دریای جنوبی تأسیس شد. با تهدید موقعیت بانک به عنوان بانکدار دولت و مـالک بدهی ملی، شرکت دریـای جنوبی وام هایی را برای حقوق تجارت در دریـاهای جنوبی تحت کنترل اسپـانیا (که اکنون به عنـوان آمریکای جنوبی شناخته می شود) به دولت مبادله کرد. در این زمان بریتانیا درگیر جنگ با اسپانیا بود. داد و ستد بسیار کمی انجام شد، اما شرکت دریای جنوبی هدف خود را بر پرداخت بدهی ملی، که عمدتاً وظیفه بانک انگلستان در آن زمان بود، معطوف کرد. در سال 1720، بخشی از بدهی ملی به شرکت دریای جنوبی اعطا شد و قیمت سهام آن به طور چشمگیری افزایش یافت. این امر باعث بحران سـرمایه گذاری در سهـام آن شد، اما قیمت‌ها در نهایت سقوط کرد و هزاران نفر متضرر شدند.

اولین اسکناس های چاپی منتشر شد

قبل از سال 1725، اسکناس‌ها با دست‌نوشته می‌شدند، اغلب برای مبلغ مشخصی که توسط مشتری سپرده می‌شد. در سال 1725، شروع به انتشار اسکناس های نیمه چاپی برای مقادیر 20 پوندی و بالاتر، با افزایش 10 پوندی کردند. بالاترین مبلغ 90 پوند بود. با این حال، برای منعکس کردن مقدار واقعی سپرده، ارزش هر مبلغ را می توان حداکثر تا 9 پوند 19 شیلینگ و 11 پنس (9.99 پوند) افزایش داد. صندوق صادر کننده بانک انگلستان متولی افزایـش و یا کاهـش ارزش گـذاری کتبـی اسکناس ها بود.

اولین جعل در دوران بانک انگلیس

دوره محدودیت (1797 تا 1821) به طور موقت تعهد بانک انگلستان به مبادله اسکناس با ارزشی معادل طلا را لغو کرد. این به دلیل کمبود طلا ناشی از چاپ بیش از حد اسکناس وارد شده است. این دوره شرایطی را فراهم کرد که جعل در آن رونـق یابد، زیرا بانک انگلستـان برای اولیـن  بار برای جبران کمبود سکه طلا، اسکناس‌های کـم ارزش (1 و 2 پـوند) منتـشـر کـرد. ایـن اسکناس‌ها توسط افرادی استفاده می‌شد که به ارز کاغذی عادت نداشتند و اغلب بی سواد بودند. آنها به سرعت به فریب‌های طبیعی جاعلان تبدیل شدند. جعل اسکناس‌های بانک انگلستـان یک جـرم بزرگ محسوب می شد و بیش از 300 نفر در این مدت به دار آویخته شدند. آرشیو بانک انگلستان حاوی بسیاری از مکاتبات زندان Freshfields بین بانک انگلستان و زندانیان به اتهام جعل است. قبل از دوره محدودیت، جاعلان به جای چاپ اسکناس‌های جدید، بیشتر سعی می‌کردند اسکناس‌های موجود در گردش را تغییر دهند. یکی از نمونه ها تلاش برای تغییر اسکناس 10 پوندی به اسکناس 20 پوندی بود که ارزش آن را “دوبرابر” کرد.

اولین شعبه بانک انگلستان افتتاح شد

شعبه‌های بانک انگلستان برای اولین بار در سال 1826 به عنوان پاسخی به بحران مالی 1825 تا 1826 تأسیس شد که منجر به ورشکستگی بسیاری از بانک های کشوری و استانی شد. یکی از دلایل اصلی تأسیس بانک های شعب این بود که بتوانیم کنترل بیشتری بر گردش اسکناس در دست بگیریم تا از بروز بحران دیگری جلوگیری کنیم. اولیـن بانک شعبـه بـانک انگلستـان در 19 ژوئیه 1826 در گلوستر افتتاح شد. این شعبه همچنین یکی از کوتاه‌مدت‌ترین شعبه‌ها بود، زیرا هرگز سودآور نبود. این تجارت در سال 1849 به شعبه بریستول منتقل شد.

اولین امضای اسکناس

در سال 1870، صندوقدار ارشد (در آن زمان جورج فوربس) تنها کسی بود که اسکناس های بانک انگلستان را امضا کرد. این سنت ادامه یافته است و تمام اسکناس های چاپ و منتشر شده توسط بانک انگلستان دارای امضای رئیس صندوقدار فعلی است. جنگ جهانی اول بانک انگلستـان نقش مهمی در کمک به دولت در تأمین مالی جنگ ایفا کرد، به عنوان مثال با انتشار War Stocks در سال 1914. اگرچه گزارش شده بود که این سهام جنگی بیش از حد پذیره نویسی شده بودند، مردم در واقع به اندازه کافی برای کمک به بودجه این تلاش خرید نکردند. بنابراین بانک بیشتر سهام را از ذخایر خود خریداری کرد و این واقعیت را برای حفظ اعتماد عمومی پنهان کرد.

بانک انگلستان ملی شده است

بانک انگلیس در طول تاریخ همواره خود را به عنوان یک نهاد عمومی دیده است که در راستای منافع ملی عمل می کند. اگرچه بانک برای مدت طولانی در مالکیت خصوصی بود، فعالیت های بانک توسط دولت و قانون تعیین شده بود. زمـانی که بانک در سـال 1946 ملی شد، به این معنی بود که اکنون به جای سهامداران خصوصی، در اختیار دولت است. این به دولت این اختیار را داد که مدیران و مدیران بانک را منصوب کند و دستوراتی را برای بانک صادر کند. تا به امروز، از قدرت دولت برای صدور دستورالعمل استفاده نشده است.

اولین “غول ها” چاپ شد

در سال 1968، بانک اولین اسکناس‌های غول پیکر خود را چاپ کرد. با ارزش اسمی 1 میلیون پوند، آنها به سبکی متفاوت از سایر اسکناس‌های بانک چاپ شده اند و هرگز ساختمان بانک انگلستان را ترک نخواهند کرد. مشـابه تایتان ها (با ارزش 100 میلیون پوند)، آنها نقش مهمی در حمایت از ارزش اسکناس‌های اسکاتلند و ایرلند شمالی دارند.

بریتانیا از مکانیسم نرخ ارز اروپا خارج شد

مکانیسم نرخ ارز اروپا (ERM) در سال 1979 برای کاهش تغییر نرخ ارز و دستیابی به ثبات پولی در سراسر اروپا راه اندازی شد. این به عنوان آماده‌سازی برای اتحادیه پولی تلقی می‌شد که در نهایت به ارز واحد اروپایی (یورو) منجر شد. همه ارزها باید در دو نقطه قیمت توافق شده باقی می ماندند.

بریتانیـا در سال 1990 به ERM ملحـق شد. با این حـال، به دنبـال افزایش شـدید نرخ بهره و مداخله در بازارهای ارز که نتوانست استـرلینگ را از کـف ERM خارج کند، دولت تصمیـم به خروج از آن گـرفت، زیرا هـزینه تلاش نگه داشتن آن در داخل مرزها بسیار گران تلقی می شد. سقـوط مالی متعـاقب آن “چهارشنبـه سیاه” نامیده شد. تخمین زده می شود که بیش از 3 میلیارد پوند برای خزانه داری HM هزینه داشته باشد.

افزایش نرخ بهره در روز بعد به %15 لغو شد و جلسات منظم بین صدراعظم و فرماندار برای کمک به صدراعظم در زمینه سیاست‌های پولی تشکیل شد.

بانک انگلستان 300 ساله شد!

در ژوئیـه 1994، بانک مـرکزی انگلستـان صدمیـن سالگرد خود را جشـن گرفت (300 سالگی). به همین مناسبت، از 130 رئیس کل بانک مرکزی برای شرکت در نشست هم اندیشی آینده بانک مرکزی دعوت شد. سمپوزیوم بـا یـک جلسه میـزگردی با حضـور لرد ریچاردسون، پل ولکر، ژاک دو لاروسیر و کارل اتـو پـل به پایـان رسید. این مراسم با رویدادهایی از جمله یک جشن موزیکال در مرکز باربیکن و یک سکه یادبود 2 پوندی توسط ضرابخانه سلطنتی همراه بود.

اولین اسکناس پلیمری منتشر شد

اولین اسکناس بانک انگلستان که بر روی پلیمر چاپ شده بود – اسکناس 5 پوندی با نشان سر وینستون چرچیل – منتشر شد. پلیمر یک ماده پلاستیکی نازک و انعطاف پذیر است که ماندگاری بیشتری دارد، تمیزتر می ماند و جعل آن سخت تر از اسکناس‌های کاغذی است.