صهیونیست‌ها تصمیم می‌گیرند چه ببینی و چه بشنوی
نجاح محمدعلی، روزنامه‌نگار محقق در امور ایران و منطقه:
میدان نبرد تازه نتانیاهو: «باید با الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی برخورد کنیم.»
نتانیاهو چه گفت و چه زمانی؟
• در یک کنفرانس خبری در قدس در تاریخ ۱۰ اوت ۲۰۲۵، نتانیاهو اعتراف کرد که اسرائیل در «جنگ روایت‌ها» در فضای مجازی پیروز نیست و «الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی» را یکی از «مسائل بزرگ که باید با آن برخورد کنیم» نامید. این سخنان را تایمز آو اسرائیل به‌صورت زنده پوشش داد و سپس رسانه‌های عبری دیگر بازنشر کردند.
• یک ماه پیش‌تر، در ۹ ژوئیه ۲۰۲۵، او وعده داد با آنچه «کارزار تخریب سازمان‌یافته در شبکه‌های اجتماعی» نامید و به تصویر اسرائیل، به‌ویژه نزد رأی‌دهندگان دموکرات آمریکایی آسیب می‌زند، مقابله کند.
چرا نتانیاهو معتقد است «الگوریتم‌ها» علیه او هستند؟
1. تغییر فضای افکار عمومی در پلتفرم‌ها: تصاویر و ویدئوهای تکان‌دهنده از غزه، همدلی گسترده‌ای با غیرنظامیان ایجاد کرد. این محتوا با الگوریتم‌هایی که مشارکت بالا را ترجیح می‌دهند، به سرعت گسترش یافت و حمایت از رژیم صهیونیستی در میان نسل‌های جوان‌تر و جوامع غربی کاهش پیدا کرد. (نتانیاهو در همان کنفرانس گفت از «نیروهای وسیعی که علیه ما صف کشیده‌اند»).
2. افشا شدن ابزارهای نفوذ: هنگامی که کارزارهای پنهانی تأثیرگذاری برملا می‌شوند، این تصور تقویت می‌گردد که روایت دولت نیازمند «هل دادن مصنوعی» است و این امر اعتماد عمومی را تضعیف می‌کند. (نگاه کنید به بخش «کارزارهای تأثیر اسرائیل» در ادامه).
اسرائیل در جبهه دیجیتال چه می‌کند؟
• فشار سازمان‌یافته بر پلتفرم‌ها: سازمان دیده‌بان حقوق بشر گزارش داده که «واحد سایبری» در دفتر دادستان کل اسرائیل، درخواست‌های «داوطلبانه» برای حذف محتوا مستقیماً به شرکت‌ها می‌فرستد، با استناد به شرایط خدمات به جای احکام قضایی؛ روشی که روند حذف را تسریع می‌کند و شفافیت را کاهش می‌دهد.
• کارزارهای تأثیر پنهان در خارج: گزارش‌های همسو (هاآرتص، پولیتیکو، بیزنس اینسایدر) نشان دادند وزارت امور دیاسپورا حدود ۲ میلیون دلار به شرکت Stoic پرداخته تا وبگاه‌ها و حساب‌های جعلی شبیه «آمریکایی‌های واقعی» بسازد و افکار عمومی و بیش از ۱۲۰ عضو کنگره آمریکا را با محتوای جانبدارانه هدف قرار دهد. سپس متا و اوپن‌اِی‌آی اعلام کردند شبکه‌های مرتبط با این عملیات را مسدود کرده‌اند.
• گسترش ابزارهای «هسبرا/دیپلماسی عمومی» در فضای دیجیتال: پژوهش‌ها (از جمله مرکز مطالعات الجزیره) نشان داده‌اند که روایت رسمی اسرائیل به پیام‌های شخصی و مستقیم تغییر یافته است، از جمله دیدار نتانیاهو با ایلان ماسک در ۲۰۲۳، و متناسب‌سازی پیام‌ها برای مخاطبان هر پلتفرم.
جمع‌بندی: دولت اسرائیل «کنترل کامل» بر پلتفرم‌ها ندارد، اما می‌کوشد از سه مسیر موازی بر آنها اثر بگذارد: فشار سازمانی برای حذف محتوا، کارزارهای تبلیغی (آشکار و پنهان)، و ساخت روایت‌های ویژه هر شبکه.
آیا جمله «صهیونیست‌ها تصمیم می‌گیرند چه ببینی و چه بشنوی» درست است؟
• بخشی از آن توصیفی است: بله، تلاش‌های دولتی و سازمانی اسرائیل برای اثرگذاری بر آنچه به دست مخاطب می‌رسد (حذف محتوا/کارزارهای تأثیر) وجود دارد و این امر مستند است.
• اما اغراق‌آمیز است اگر به معنای «کنترل کامل» فهمیده شود: پلتفرم‌ها شرکت‌های خصوصی آمریکایی‌اند با الگوریتم‌هایی که هدف اصلی‌شان افزایش تعامل و سود است. این شرکت‌ها تحت فشار دولت‌ها و بازیگران گوناگون قرار دارند، نه فقط یک طرف. در بسیاری موارد هم خود شرکت‌ها شبکه‌های نفوذ اسرائیلی را وقتی افشا می‌شوند تعطیل می‌کنند.
• در مقابل، خود نتانیاهو آشکارا شکایت دارد که الگوریتم‌ها روایت او را تضعیف می‌کنند—و این به‌طور ضمنی نشان می‌دهد که سیطره کامل وجود ندارد.
«برخورد با الگوریتم‌ها» در عمل برای نتانیاهو یعنی چه؟
1. افزایش فشار قانونی و تنظیم‌گری بر پلتفرم‌ها برای حذف محتوای «مضر» بر اساس تعریف دولت، و تسریع در تبعیت شرکت‌ها. (الگوی «واحد سایبری» نمونه مستند است).
2. گسترش ظرفیت‌های تبلیغاتی دیجیتال: همکاری با اینفلوئنسرها، کمپین‌های پولی، تولید روایت‌های کوتاه «مناسب الگوریتم‌ها» و بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای تولید محتوای آماده انتشار گسترده. (ماجرای Stoic نشان داد این روند می‌تواند به‌طور پنهان نیز دنبال شود).
3. ارتباط‌گیری مستقیم با صاحبان پلتفرم‌ها (دیدارها/نشست‌های علنی) برای تضمین فضایی روایی مطلوب یا حداقل کاهش برخی محدودیت‌ها. (دیدار با ماسک نمونه روشن در این چارچوب است).
جدول زمانی کوتاه از اظهارات اخیر
• ۹ ژوئیه ۲۰۲۵: وعده مقابله با «کارزار شیطنت سازمان‌یافته» در شبکه‌های اجتماعی.
• ۱۰ اوت ۲۰۲۵: اعتراف به شکست در «جنگ روایت‌ها» و معرفی «الگوریتم‌ها» به عنوان مسئله‌ای محوری که باید با آن برخورد کرد.
این نبرد برای شما به‌عنوان کاربر چه معنایی دارد؟
• انتظار فشار بیشتر بر محتوا: درخواست‌های دولتی برای حذف، کمپین‌های گزارش‌دهی سازمان‌یافته، و مناقشه بر سر «معیارهای جامعه».
• انتظار افزایش کارزارهای تأثیر (آشکار و پنهان) از سوی بازیگران گوناگون—نه فقط رژیم صهیونیستی—که می‌کوشند «الگوریتم» را به نفع خود به‌کار گیرند.
• مراقب باشید: از ابزارهای ساده بهره بگیرید؛ مثل جست‌وجوی معکوس تصویر، ردیابی منبع اصلی ویدئو، بررسی تاریخ انتشار و ویرایش، مقایسه روایت‌های چندگانه یک رویداد، و تشخیص تفاوت خبر واقعی از محتوای سفارشی.
