اقتـصاد خـاورمیانـه بعـد از شـروع جنـگ اسـرائـیل و حـمـاس
مهدی ره انجام کارشناس امور بانکداری بین الملل:
چند مـاه پیش درست در زمانی قبل از حمله حماس به اسرائیل، دلایل و شواهد زیادی وجود داشت که باعث خوش بینی به اقتصاد خاورمیانه می‌شد. در آن زمان کشورهای نفتی خلیج فارس از میلیـاردهـا دلار درآمـد نفتـی لـذت می بـردند و سرمایه‌گذاری‌هـای کلان در زمینه‌هـای ساختمـان‌سـازی و بـرگـزاری مسابقـات ورزشی و توریسم، اولویت اول اقتصاد این کشورها بود و در آن زمان بارقه هایی از امید در دل کشورهای فقیرتر منطقه وجود داشت که بلکه آنها هم بتواننـد از کنـار این کشـورهـا شـاهـد رشـد اقتصـادی و سرمایه‌گـذاری در کشورهایشان بـاشند.
در این زمان منطقه خاورمیانه بعد از فروکش کردن اتفاقات بهار عربی و جنگ های داخلی در لیبـی و یمـن و سوریـه شاهد آرامش نسبـی بود، تا اینکه زخـم کهنـه این منطقـه دوباره سـر باز کـرد و مسـأله فلسطیـن بـا حمله حمـاس بـار دیگـر ناآرامـی و نگرانـی را به ایـن منطقـه بازگـرداند. تمـام رشته‌های آمـریکا و برخـی کشورهای عرب منطقه و اسرائیـل برای گستـرش پیمـان صلح ابراهیمی میـان آنها را تبـدیل به پنبـه شد و بسیـاری از کشورهـای ایـن منطقـه در اثر فشـار زیـاد افکار عمومـی مجبـور بـه تـوقف بسیـاری از مراودات اقتصـادی خـود با اسرائیـل شدند.
ثانی بن احمد آل زیودی وزیر تجارت امارات متحده عربی چندی پیش در اظهاراتی مدعی شده بود که این کشورها اقتصاد و سیاست را در هم نخواهند ریخت و تجارت با وجود جنگ در فلسطین به شکل عادی ادامه خواهد داشت، اما گذشت زمان ثابت کرد اقتصاد و سیاست اجزا جدا ناشدنی از یکدیگر هستند و جدا کردن آنها بخصوص در خاورمیانه امری غیر ممکن است. با شروع درگیریها شرکت‌های کشورهای خلیج فارس و حتی ترکیه که در صدد سرمایه گذاری در اسرائیل بودن نیز فعلا از تصمیم خود صرف نظر کرده‌اند.
در این میان اقتصاد کشورهای ضعیف‌تر منطقه متحمل بیشترین ضرر و آسیب شده است. اقتصـاد مصر متحمل خسارات گسترده‌ای شده است و در حال که این کشور با تورم زیادی روبروست. سرمایه‌گذاری خارجـی در این کشـور کاهش یافته و اسرائیـل هم صدور گاز به این کشور را تا حدود زیادی کاهش داده است. ا
ما اگر این درگیریها گستـرش پیدا کند چه سرنوشتـی در انتظار منطقه خواهد بود؟ اگر ایران مستقیماً وارد درگیری بشـود و این جنگ از حالت کنترل شده خود خارج شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ چنیـن تغییـری باعث افـزایش سریـع قیمت‌ها و مواد سوختـی خواهد شد.
کشورهای نفتی حـوزه خلیج فارس شاهد افزایش درآمد های نفتی خواهند بود، اما از سوی دیگر با افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در منطقه و همینطور رشد قیمت های حمل و نقل و بیمه کالا و خدمات ضربـات بزرگی به اقتصاد این کشورها وارد خواهـد کرد و همینطور نیـروی کار ماهـر خارجی که در بخش‌های مختلف اقتصادی این کشورها مشغول هستند لاجرم این کشورها را ترک خواهنـد کرد و صنایع این کشورها بخصـوص در زمینه سـاختمان‌‌سـازی و توریسـم بطـور وسیعـی تحـت الشعـاع قرار خواهد گرفت. لبنان کشـور دیگری است که متحمل آسیب فراوانـی خواهد شد، اقتصاد به نفس افتاده این کشور طاقت جنگ تمـام عیار دیگری با اسرائیل نخواهد داشت.
در اردن نیز با وجود پناهندگان بی‌شماری از فلسطین و سوریه و اقتصاد بیمارش در برابر وقوع این امر بسیار آسیب پذیر خواهد بود و در اسرائیل که اقتصـاد این کشور از زمان شروع درگیری شاهد سقوط زیاد سرمایـه‌گذاری خارجی روبروست و افزایـش هزینه‌های حمل و نقل در اثر حملات حوثی‌ها فشار زیادی را به صنایع این کشور وارد کرده است.
اوج‌گیـری جنـگ می‌تـوانـد بـاعث وخـامت اوضـاع در همـه زمینـه‌ها گردد، به همیـن دلیل این کشور تا حـدود زیادی از گسترش درگیـری‌ها اجتناب می‌کند و از سوی دیگر ایـران که نیز با شروع جنگ شاهد شوک ارزی و افزایش تورم در داخل روبروست، بارها عدم علاقه خود به گسترش درگیریها را ابراز کرده و حتی بارها اسرائیـل را متهم به باز کردن پای آمـریکا و گسترش درگیریها کرده است.
مخلص کلام اینکه در شـرایط کنونی تمام بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای سعی در کنترل و نه توقف این جنگ دارند و سود و ضررهای اقتصادی، نقش بزرگی در روند سیاست‌گذاری و اقدامات آنها در قبال این درگیری دارد.
