حال خوب، نشاط و شادی«قسمت دوم» (راه‌های رسیدن به حال خوب و آرامش)
حجت الاسلام مرتضی قربانی، کارشناس امور حوزوی
اشاره
در شماره قبل به تعریف و جایگاه شادی از دید استاد مرتضی مطهری رحمه الله اشاره نمودیم. در این شماره به انواع شادی منجمله شادی در سیره معصومان علیهم السلام و انواع شادی های پسندیده مانند شادی اطاعت خدا و لحظه وصال با معبود، شادی در ولادت پیشوایان دین و شادکردن هم نوعان پرداخته خواهد شد.
شادی در سیره معصومان علیهم السلام
شاد بودن، یکی از نیازهای اساسی و تأثیرگذار در زندگی آدمی است که پیشوایان دین عنایت ویژه ای به آن داشتند. به همین دلیل، خود نیز با چهره ای گشاده با مردم برخورد می کردند. استاد مطهری در این باره می نویسد: علی علیه السلام مردی بود بشاش. برخلاف مقدس مآب های ما که همیشه از مردمِ دیگر بهای مقدسی می خواهند، همیشه چهره های عبوس و اخم های درهم کشیده دارند و هیچ وقت حاضر نیستند یک تبسم را به لبان خود بیاورند، علی علیه السلام همیشه با مردم با بشاشت و با چهره بشاش روبه رو می شد، مثل خود پیامبر. علی علیه السلام با مردم مزاح می کرد، مادام که به حد باطل نمی رسید؛ همچنان که پیامبر مزاح می کرد.
بزرگان دین در تقسیم بندی ساعت های روزانه، جایگاه ویژه ای برای شادی و تفریح در نظر می گرفتند. امام رضا علیه السلام در این باره می فرماید:
بکوشید اوقات شبانه روز شما چهار ساعت [بخش] باشد: ساعتی برای عبادت و مناجات با خدا؛ ساعتی برای تأمین معاش؛ ساعتی برای معاشرت با برادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عیب هایتان آگاه سازند و در باطن به شما خلوص دارند و ساعتی را هم به تفریحات و لذت ها اختصاص دهید و با این بخش از زندگی، قادر خواهید بود آن سه بخش دیگر را به خوبی انجام دهید.
علی علیه السلام ، شادی و نشاط را حالتی عاطفی می داند و آن را به «فرصت» تعبیر می کند: «مواقع شادمانی، فرصت است.» آن حضرت حتی برای زمان هایی که غم و اندوه به طور طبیعی به سراغ انسان می آید، سفارش می کند که گشاده رو باشیم، چنان که می فرماید: «شادی مؤمن در چهره اش و اندوهش در دلش است».
پیام متن:
- گشاده رویی بزرگان دین.
- تأکید فراوان اسلام در بهره گیری هرچه بیشتر انسان از لحظه های شاد، به منظور بالا بردن آمادگی روحی و روانی در رسیدن به رشد و کمال.
شادی های پسندیده
- شادی اطاعت خدا و لحظه وصال با معبود
امام علی علیه السلام فرمود: «شادی مؤمن، به طاعت پروردگارش و غمش، برگناه و عصیان است». وقتی انسان پروردگارش را عاشقانه عبادت می کند و از پرستش او لذت می برد، بر نشاط روحی اش می افزاید. پس خالصانه و با خشوع کامل، دل و جانش را به آستان حضرت دوست می سپارد و از این دیدار شادمان می شود. پیامبر خدا، محمد مصطفی صلی الله علیه و آله نیز در وصیت نامه خویش به امام علی علیه السلام می فرماید: «ای علی! برای مؤمن در دنیا سه خوشحالی است: دیدار با برادران دینی؛ افطار از روزه و شب زنده داری در آخر شب».
- شادی در ولادت پیشوایان دین
برگزاری مراسم جشن و شادمانی در روزهای ولادت امامان معصوم علیهم السلام ، از شادی های بجا و پسندیده است. امام رضا علیه السلام به ریان بن شبیب فرمود: «اگر دوست داری در درجات عالی بهشت با ما باشی، به حزن ما محزون و به شادی ما شاد باش». این گونه کارها، هم بر معنویت فرد و انس او با ائمه می افزاید و هم توان روحی ـ روانی انسان برای گام برداشتن در راه مستقیم الهی را بالا می برد.
- شادکردن هم نوعان
اگر انسان با چهره گشاده و نیت نیک، غم و ناراحتی را از بندگان خدا دور کند، عبادت خدای را به جا آورده است و خود نیز از این شادمانی، خرسند خواهد بود. از امام باقر علیه السلام نقل است: «نزد خدا، عبادتی محبوب تر از شاد کردن مؤمنان نیست».
به گفته صائب تبریزی: تار و پود عالم امکان به هم پیوسته است. عالمی را شاد کرد هر کس که یک دل شاد کرد.
شاد کردن دیگران نیز راه های متفاوتی دارد، مانند: توجه کردن، نگاه کردن، محبت ورزیدن، سخن گفتن، هدیه دادن و کمک کردن از نظر مالی برای رفع مشکلات.
خواهی چو خلیل، کعبه بنیاد کنی، وان را به نماز و طاعت آباد کنی، روزی دو هزار بنده آزاد کنی، به زان نبود که خاطری شاد کنی. ابوسعید ابوالخیر
پیام متن:
شاد بودن در اطاعت خدا، شادمانی در عیدهای مذهبی و شاد شدن با زدودن غم از برادران دینی، نمونه های از شادی هایی پسندیده است که مورد تأیید دین مقدس اسلام نیز می باشد.
در شماره آتی به راه کارهای رسیدن به شادمانی، مثبت نگری و شادمانگی و درحال زیستن خواهیم پرداخت.
