غلبه بر تغییرات ، لازمه چابکی سازمان
سیدحمیدرضا قریشی، عضو هیئت علمی دانشگاه
نوآوری از هم گسیخته
تقریباً همه جنبه‌های محیط کسب و کار و خود کسب و کار، بوسیله نیروهای ازهم‌گسیخته در حال تغییر هستند. گویا دوره‌ای که شرکت‌های بزرگ، بازار را احاطه کرده بودند و محصولات استاندارد شده با سود ناخالص قلمبه تولید می‌کردند، رو به پایان است. حفظ حاشیه رقابتی هنگام مواجهه با آنچه پروفسور کلایتون کریستنسن1 «نوآوری ازهم‌گیسخته» نام نهاده است. یک چالش واقعی به شمار می‌آید.
این اصطلاح، توصیف‌کننده چگونگی و چرایی بعضی تغییرات در بخش فناوری (امروزه در سطح گسترده‌تری در همه بخش‌های کسب و کار) هستند که به بازسازی سلیقه‌ای کوتاه‌مدت کل سامانه منتهی می‌گردد. کریستنسن دریافت، نوآوری‌های مخرب در یک محیط بازار مشخص، به دلیل ورود رقبای جدید ایجاد می‌شوند، افرادی که تعادل فعلی را به هم می‌زنند، فرصت‌های مشخصی دارند و از تغییرات گسترده‌تر بهره می‌گیرند. در نتیجه جهانی شدن و فناوری جدید می توانند از جای جای دنیا پدیدار گردند و قوانین رقابت را از طریق نوآوری از نو بنویسند.
کتاب کریستنسن که در سال ۱۹۹۷ به چاپ رسید و “مفصل نوآوری” نام داشت، میان نوآوری پایدار (تغییرات مرحله‌ای در شرایط موجود) و نوآوری از هم گسیخته (تغییرات غالب که یک بخش صنعتی را تغییر می‌دهند) تفاوت قائل شده است.
بنابراین، بازیگران در یک بازار مشخص در نوآوری پایدار، بهتر ایفای نقش می‌کند. این تازه واردها هستند که به برندگان واقعی در نوآوری از هم گسیخته تبدیل می‌گردند. افرادی که نمی‌توانند به سرعت تطبیق یابند، با مشکل مواجه می‌شوند. برای مثال فرجام شورشگرانی نظیر “اپل” را علیه شرکت‌های تثبت‌شده‌ای نظیر “نوکیا” مقایسه کنید. نوکیا مشاهده کرد که چگونه آیفون اپل، کسب و کار جهانی آن را در هم شکست، به ویژه در انتهای دوره گوشی‌های هوشمند که پرسودترین بخش کسب و کار آن بود؛ بنابراین، همه چیز به سرعت در حال تغییر است. طوری که سازندگان گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها می‌ترسند که تقاضای مصرف‌کننده برای این دستگاه‌ها به دلیل اشباع بازار کاهش یاید.
در حوزه خرده فروشی، مصرف کنندگان به دنبال آخرین محصولات، گزینه‌ها، مشتری‌مداری، کیفیت و پایین‌ترین قیمت هستند. نوآوری نه تنها از طراحی محصول بلکه از ساز و کارهای تحویل، نیز بهره می‌گیرد. امروزه رفت و آمدکنندگان دائماً در بسیاری از شهرهای بزرگ می‌توانند از روش “خرید تجمیعی برخط” که برای جمع آوری آن‌ها در نقاط سهل‌الوصول، نظیر فروشگاه محلی ساعت‌ها زمان سپری شده است، استفاده کنند. برای این روش کسب و کار، حذف “افراد میانی” و کوتاه کردن زنه و تأمین لازم است. بدیهی است شرکت‌های تحویل درب منزل، روند راحتی ندارند، بویژه در پاسخ به انتشار خدمات خرید تجمیعی بر خط، پیامک روزانه، خدمات تحویل درب منزل را انجام می‌دهند.
در نتیجه، موجب بالا – پایین شدن هزینه‌های تحویل می‌شود. توانایی همراهی با تقاضای مشتری یا تأمین نیازهای آن‌ها با توانایی نوآوری فنی، سازمانی، طراحی و اجرای دوره‌های جدید فعالیت که مقرون به صرفه و سریع است، همراه است.
بنابراین، سازمان‌های چابکی که می‌توانند با موفقیت به رویدادهای خارجی پاسخ دهند و از آن‌ها درس بگیرند، نوآوری فنی و سازمانی داشته باشند و دوره‌های جدید فعالیت را طراحی و اجرا کنند، بهتر می‌توانند با شرایط در حال تغییر، سازش موفق و پیوسته برقرار کنند .
فناوری .
فناوری در مرکز بسیاری از تغییرهای کسب و کار قرار دارد و توسعه سریع فناوری‌های پیشرفته نوین است که به تغییر، شتاب می‌دهد. دیجیتالی شدن متن‌ها، نمادها، دستورالعمل‌ها، الگوها، تصاویر بصری و موسیقی، امکان پردازش دسته داده‌های گسترده را با کارآیی بیشتر از گذشته فراهم می‌آورد. بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی که زمانی به نزدیکی فیزیکی و تعاملات چهره به چهره وابسته بودند، امروزه از فاصله دور انجام شدنی هستند. برای اولین بار طی یک مطالعه روی شرکت آی بی ام در سال ۲۰۱۲، مدیران اجرایی بیان کردند که فناوری (به جای نیروی بازار) مهمترین عامل پیش برنده تغییر است. بار دیگر در سال ۲۰۱۴ مدیران اجرایی با این باور که تأثیرفناوری‌های نوظهور بر سازمان‌های آن‌ها بسیار پررنگ است.
فناوری را نخستین عامل، رتبه بندی کردند. همچنین در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۴ روی صنعت فناوری اطلاعات بریتانیا انجام گردید، 6۳ ٪ از چهارصد شرکت بریتانیایی بیان کردند که می‌خواهند طی سال آتی در حوزه فناوری سرمایه‌گذاری نمایند تا هزینه‌ها و فشار کاری کاهش باید.
ظرفیت کارکنان و بازدهی آن‌ها بالا رود و روش‌های بهینه برای دستیابی به مشتری‌های جدید و تأمین سایر نیازهای کسب و کار کشف گردد.
به علاوه فناوری امکان تغییر شکل‌های اجتماعی را فراهم می‌آورد و مفاهیم وسیع‌تر را برای شیوه اجرای کسب و کار و شیوه زندگی و کار در شرایط کنونی به دنبال می‌آورد همه تجارب کاری، کسب و کار و صنایع و حتی تعاریف کار ولذت از طرق استفاده و تأثیرات فناوری، در حال تغییر هستند. در سازمان‌ها، سلسه مراتب و مشاغل با اقتصاد شبکه‌ای مبتنی بر دانش جایگزین می‌گردند که از طریق فناوری‌های ارتباطی برخط، نو آورانه، نظیر دستگاه‌های گوشی همراه و رایانش ابری پدید آمده‌اند. فناوری، گزینه‌های انتخابی بیشتری را در اختیار کارمندان قرار می‌دهد و زندگی کاری بر همین اساس در حالی تغییر است. به کمک دسترسی بهبودیافته محلی به دستگاهای جهانی سریع، افزایش افرادی که از راه دور کار می‌کنند رو به گسترش است.
در جهانی که روابط، تعاملات کسب و کار و حتی آشوب های سیاسی به کمک رسانه‌های اجتماعی، میسر می‌گردند، ارتباط نوعی بازی است، مانند اینترنت، استفاده از رسانه‌های اجتماعی، مزیت‌ها و خطرات جدی که به همراه دارد. برای مثال، خراب‌کاری و زورگویی اینترنتی، استفاده سازمان‌ها از رسانه‌های اجتماعی برای اهداف استخدام و بررسی صلاحیت رو به افزایش است. همان طور که پیش‌تر، جزئیات اطلاعاتی سازمان، حوزه ممنوعه اکثر مدیران ارشد بوده، امروزه نیز استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای اهداف ارتباط داخلی و خارجی، نشان‌دهنده تغییرات در خور توجه است که در شیوه‌های مدیریتی و ارتباطی به وقوع پیوسته‌اند. امروزه شرکت ها اجازه استفاده از فیسبوک و سایر شبکه‌های اجتماعی را به کارمندان نمی‌دهند. چون می‌ترسند کارمندان زمان کار را در شرکت هدر دهند. اما بسیاری از شرکت‌ها نیز از رسانه‌های اجتماعی برای پیام‌رسانی استفاده می‌کنند و بسیاری از مدیران اجرایی مستقیماً با نیروی کاری خود از طریق وبلاگ و سایر فعالیت‌های رسانه‌های اجتماعی ارتباط دارند.
ارتباطات سنتی داخلی، در مقایسه با سرعت بالای انتقال پیام از طریق رسانه‌های اجتماعی، کند و خسته‌کننده به نظر می‌رسند.
در بسیاری از سازمان‌ها، کارمندان تشویق می‌شوند تا دستگاه‌های خود را به محل کار بیاورند، نه اینکه شرکت سخت افزارهایی را که خیلی زود منسوخ می‌شوند، در اختیار آنان قرار دهد. با وجود سیاست‌های صرفه جویانه شرکت، این قبیل سیاست‌ها بازتاب این حقیقت هستند که شرکت دیگر نمی‌توانند به اطلاعاتی که در اختیار کارمندان قرار دارند که دسترسی پیدا کنند. سازمان‌ها باید به کارمندان خود اعتماد داشته باشند و بدانند که آن‌ها از اطلاعات قبلی شرکت سوء استفاده نخواهند کرد. در عین حال به ارتقای نشان تجاری شرکت خود از طریق بهره‌گیری از این قبیل رسانه‌ها کمک نمایند؛ بنابراین ایجاد مردم سالاری برای دسترسی به اطلاعات سازمانی، نشان دهنده تغییر جهت بالقوه اصول قدرت در سازمان‌هاست. طوری که امروزه کارمندان را می‌توان مشتری و شریک سازمان تلقی کرد.
طی سال‌های پیش رو ، توسعه سریع فناوری، سازمان‌ها را ناچار خواهد کرد تا ادوات و قوانین2 خود را در پاسخ به تغیر نگرش اجتماعی مشتریان و کارمندان پیرامون، برای استفاده از فناوری، پیوسته بازبینی کنند. بر اساس نمونه‌ای که برای بخش تحصیلات تکمیلی ذکر گردید، توسعه و رشد از طریق اینترنت در دوره‌های برخط باز انبوه این امکان را برای افراد فراهم می‌آورد تا بدون پرداخت هزینه، محتوا را دانلود کنند. مثلاً سخنرانی‌ها و دوره‌های کامل دانشگاه‌های پیشرو، بازار این قبیل خدمات، بسیار رقابتی است و نیاز مشتریان در آن بالا است.
بدیهی است که این دوره‌ها به حذف دانشگاه‌ها منتهی نمی‌شوند. اما یک الگوی کسب و کار ارائه می‌دهند که بر اساس آن، موسسه انحصار محتوای کیفیت بالا را به خود اختصاصی می‌دهد. دانش‌آموزان و خانواده‌های ایشان دانشگاه‌هایی را انتخاب خواهند کرد که آموزش و مهارت‌های دانشگاهی با کیفیت را ارائه می‌دهند. نظارت پیوسته بر یادگیری و نیازهای اجتماعی شان دارند و به موفقیت تحصیلی و دستیابی به خروجی‌های مطلوب پس از تحصیلات تکمیلی، نظیر دستیابی به نخستین پله از نردبان موفقیت شغلی کمک می‌کند.
Clayton Christensen
Provision
Massive open online Courses (MOOCs)
