سوریه در دو راهی افغانستان یا لیبی؟

به گزارش صدای سما، تحولات سریع در سوریه باعث شده تا چشم‌انداز آینده این کشور برای بسیاری غیرقابل پیش بینی باشد و تردیدهای جدی وجود دارد که آیا سوریه پس از سرنگونی نظام بشار اسد به سمت ثبات خواهد رفت یا عرصه نبردهای داخلی خواهد شد؟

گروهی با خوشبینی بر این باورند که هیئت تحریرالشام می‌تواند اوضاع را در داخل سرزمین‌های سوریه تحت کنترل درآورد و همانند طالبان در افغانستان کنترل اوضاع را در اختیار بگیرد. این گروه براین باورند که تحریرالشام با میانجیگری آمریکا و ترکیه موفق به دستیابی به صلح در خصوص دولت خودمختار در شرق فرات خواهد شد و نبرد مسلحین قسد با تحریرالشام نیز در آینده نزدیک به پایان خواهد رسید.

گروه دیگر با اشاره به اینکه دیدگاه‌ها درباره صلح قریب‌الوقوع میان تحریر الشام و قسد نوعی دیدگاه فانتزی نسبت به اوضاع است، تاکید دارند که تقابل و نزاع طرفین ریشه‌هایی بس عمیق و جدی دارد و اتفاقا با توجه به اختلاف نظر واشنگتن و آنکارا درباره وضعیت کردهای شمال سوریه، دور از انتظار نیست که منطقه شمال و شرق سوریه بار دیگر به عرصه رویارویی این دو منجر شود.

این امر زمانی احتمال بیشتری پیدا می کند که مدنظر داشته باشیم که تحریرالشام، اساسا گروهی یکدست و دارای ساختار منسجم نیست، بلکه مجموعه‌ای از گروهک‌های کوچک هستند که نقطه اتحادشان مقابله با دولت سوریه بود و با سرنگونی نظام بشار اسد، اکنون دیگر این نقطه اشتراک نیز از بین رفته است.

احتمالا ترکیه با تحریک تحریرالشام و نقش‌آفرینی جیش الوطنی (مجموعه گروهک‌های تروریستی تحت فرمان آنکارا از جمله گردان الحمزه و گردان سلطان مراد) زمینه جنگ کردی و عربی را در سوریه کلید می‌زند. در این صورت دو احتمال وجود دارد؛ یا آمریکا آنطور که ادعا می‌کند از نیروهای سوریه دمکراتیک (قسد) و کردهای جدایی طلب حمایت می‌کند یا اینکه همانند محاصره کوبانی توسط داعش در 2017، این بار هم پشت کردها را خالی می‌کند.

در هردو صورت، به روشنی زمینه‌ای از جنگ بلند مدت میان دو طرف قابل مشاهده است و این امر زمانی نگران کننده‌تر می‌شود که درنظر بگیریم غربی ها از تشدید جنگ در شمال سوریه که منجر به گرفتار شدن بازیگران منطقه‌ای در این باتلاق شود، استقبال می‌کنند.

وقوع چنین سناریویی بیش از هر چیز یادآور وضعیت ناآرام لیبی پس از سقوط قذافی است، جایی که گروه‌های مسلحی که در تقابل با حکومت معمر قذافی با هم  اتفاق نظر داشتند، در نهایت آتش جنگی بزرگ را میان خود شعله ور ساختند و دستکم ده سال در لیبی با یکدیگر جنگیدند. در این چهارچوب لیبی برای سالها به عرصه مداخلات و رقابت  بازیگران خارجی مبدل شد تا روسیه، امارات، ترکیه و مصر هر یک به طریقی در این جنگ نیابتی درگیر شوند.

بنظر می‌رسد سوریه نیز در دوره بعد از بشار اسد با فصلی جدید از حیات سیاسی و اجتماعی خود مواجه است که در آن، وضعیت بی‌دولتی این کشور را در آستانه تبدیل شدن به آوردگاه بزرگ رقابت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی قرار داده تا در نهایت سوریه را همانند لیبی به عرصه جنگ همه علیه همه مبدل کند.

منبع: تسنیم