توسعـه مکران به سبک شیخ محمد آل مکتوم
حسن میرشکار جامعه شناس اقتصادی و توسعه استاد دانشگاه:
تـوسعه، مقـولـه‌ای بسیـار گستـرده و دارای پیچیدگی‌های بسیـار فراوان شامل حوزه‌‌هـای مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. هر چـه از دهه هفتاد میلادی به بعد مؤلفه های توسعه، از بعد اقتصادی صرف مؤلفه های دیگری نیز توجه شده و اصول بیشتری برای توسعه الزام آور شده است.
در کشورهـای در حـال توسعـه بـه تبعیـت از راه‌های پیموده شده قبلـی به ویژه کشـورهای جهـان اول برنامـه های توسعـه‌ای طرح ریـزی و روی ریـل توسعـه قرار گرفتـه و برخـی در ایستـگاه هـای اول متـوقـف یـا بسیـار کنـد حرکت می‌کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز با شعار نه شرقی نه غربی، بنیان های توسعه ای خود را تحت عنوان سندهای چشم انداز تنظیم و برنامه ریزی کرده است.
منطقه مکران که در قبل از انقلاب به عنوان یکی از چند کریـدور مهم جهانی لقب گرفته بود نیز در برنامه‌های توسعه قرار گرفت. نخستین اتفاق مهم در راستای توسعه مکران ایجاد منطقه آزاد تجاری چابهار به عنوان نگین توسعه جنوب شرق در اوایل دهه هفتاد شمسی بود. انتـظـار مـی رفـت بـا ایجـاد منـطقـه آزاد و موقعیـت بسیـار ممتـاز تنهـا بنـدر اقیانوسی کشـور و بـه عنـوان نقطه طلایی بنـدر، بـرای ترانـزیت کالا فرصتـی استثنایـی برای توسعه ایجاد کند.
توسعه، تفاهم نامه ای مشترک بین مردم و نظام حکمرانی است و بین نقش “حکمران خوب” به عنوان واژه ای جدید در توسعه بسیار مهم و پر رنگ ارزیابی می شود. بندر جبل علی همزمان با منطقه آزاد چابهار در دبی شروع به کار کرد، در حال حاضر برخلاف مـوقعیت بسیار بهتـر بندر چابهـار، بندر جبل علی دبی به چهـار راه حمل و نقل بین المللی تبدیل شده است.
امـا گذری بر نحـوه حکمرانـی و توسعـه شهـر دبـی و منطقـه آزاد جبـل علـی بـا شرایطـی مشابه چابهار و حتی موقعیت به مراتب پائین‌تر از چـابهـار بـه لحـاظ ژئـوپلیتیـک و شـیـوه مدیـریتـی شیخ محمـد بن راشد آل مکتـوم، حاکم دبی و نائب رئیس کشـور متحـده امارات می پردازیم. اسرار موفقیـت شیخ محمد چیست که دبـی را به قطب اقتصادی جهـان تبدیل کرده است.
چه اتفاقی در کشور جنوبی ما در حاشیه خلیج فارس و در شهـر دبی افتـاد که این شهـر را مجمع جهانی اقتصاد به عنوان یک الگو و نمونه عالی برای ” توسعه سریع ” انتخاب کرده است؛ بنابراین می‌تـوان نتیجه گرفت استثنائاتـی در توسعه سریـع، بر خلاف آنچـه در اروپا در مدت چند قرن اتفاق افتاده بود نیز وجود دارد و آن الگوی توسعه دبی است. شیخ محمـد پس از حاکم شـدن بر شهر دبـی آرزو داشت دبی بهترین بندر منطقه و جهان شود.
به زعم نزدیکان شیـخ، در این مدت سی سال این دیدگاه هیچگاه تغییـر نکرد و تماماً برای تحقق این آرزو تلاش کرد و از این هدف دست برنداشت. شیخ محمـد کتابی تألیف کرده با اسم دیدگاه مـن، وی در ایـن دیدگاه ضمـن انتقـاد از کـار غیرممکن می‌گوید، ما در امارات واژه غیر ممکن نداریم.
مدیر پروژه برج العرب می‌گوید: بر اساس اصرار و تأکید شیخ محمد برای ساخت بلندترین برج جهـان، طـرح و پروژه چند بار عـوض شده و بالاخره این تأکید و پیگیری شیـخ برج العرب هفتـاد طبـقـه بیشتـر از آنچـه طـراحـان و مهندسان به شیخ محمـد پیشنهاد داده بودند ساخته شد. کمال طلبـی شیـخ، باعث شده بزرگ‌ترین لنگـرگاه جهـان در جبـل علـی ساختـه شود. این بنـدر به 150 بنـدر بزرگ جهـان ارتباط دریایی دارد. منطقه آزاد جبل علی 8 هزار و 600 شرکت تجاری بزرگ دنیـا را در خـود جـای داده است و در حـال حاضـر مهمتـرین بندر منطقه و جز 10 بندر مهم جهان تبدیل شده است.
حمل و نقل، تجارت و صنعت گردشگری مثلث سـه ضلعی است که حـاکم دبـی بـا توجـه و برنامه‌ریزی برای هر سه حوزه باعث ایجاد با ارزش ترین ایرلاین هوایی دنیا با نام هواپیمایی امارات تبدیل شده است، طوری که این فرودگاه بیشتر از لندن مسافر جابجا می کند.
در قسمـت گردشگـری صحبـت از قطـب گردشگری در کشوری که هیچ جاذبه تاریخی و طبیـعـی نـدارد رؤیایـی بیـش نبـود و در سال 2017 حتی بیشتر از آمستردام و پاریس؛ در دبـی حـدود 15 میلیـون گردشگـر دیدن کردند. وحدت بین همه احزاب و نگاه های سیاسی در کشور، عمل به قانون، اعتقاد به بازار آزاد و تنوع اقتصادی و داشتن دولت مقبول و دارای سرمایه اجتماعی بالا بین مردم و توجه به بخش خصوصی از ارکان اساسی توسعه دبی محسوب می شود.
مدیـریت شیـخ محمـد، ایجـاد فرصت بـرای قـابلیت‌هـا و خلاقیـت بـرای همـه نـوآوران دنیـا است. شیوه رهبری و مدیریت جذب افراد مستعد از سرتاسر جهان، نیروی انسانی چه بیرون و داخل کشور و توجه به ایده های نوآورده های اقتصادی و نوآورانه بسیاری برای دبی به ارمغان آورد. شهـری که در 1980 جـز صحـرای خشـک و بی آب و علف مزیتی نداشتـه، چگونه توانسته بـه یـکی از هشت شهـر برتر جهـان معرفـی شود. آیا مدل حکمـرانی شیخ محمـد را مـی‌توان بعنوان الگویـی برای توسعـه سواحـل مکران لحاظ کرد؟
