نقش مدیران استراتژیک در افزایش راندمان سازمان‌ها
رضا حیواچی، کارشناس ارشد علوم سیاسی
مقدمه
در دنیای رقابتی امروز، موفقیت و بقا در بازارهای پیچیده به توانایی سازمان‌ها در اتخاذ تصمیمات استراتژیک بستگی دارد. مدیران استراتژیک به عنوان رهبران کلیدی، مسئول طراحی، اجرا و نظارت بر استراتژی‌هایی هستند که به رشد، بهره‌وری و مزیت رقابتی سازمان کمک می‌کنند. اگر این مدیران در سازمان حضور نداشته باشند یا نقش آنها کم‌رنگ باشد، راندمان کلی سازمان به شدت کاهش می‌یابد و چالش‌های متعددی در مسیر توسعه و عملکرد سازمانی ایجاد می‌شود.
مدیریت استراتژیک فرآیند برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی استراتژی‌هایی است که به سازمان کمک می‌کند به اهداف خود دست یابد. این فرآیند شامل تحلیل محیط داخلی و خارجی، تعیین مسیر کلی سازمان و اجرای برنامه‌هایی برای بهبود عملکرد است.
مدیران استراتژیک دارای ویژگی‌هایی هستند که آنها را از سایر مدیران متمایز می‌کند:
- تفکر تحلیلی و آینده‌نگری
- توانایی حل مسائل پیچیده و تصمیم‌گیری سریع
- درک عمیق از محیط رقابتی و بازار
- مهارت‌های ارتباطی و رهبری قوی
- توانایی پیش‌بینی روندهای اقتصادی و تغییرات فناوری
وظایف مدیران استراتژیک
- تحلیل محیط داخلی و خارجی سازمان برای شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها
- تدوین و اجرای استراتژی‌های بلندمدت برای افزایش بهره‌وری و سودآوری
- مدیریت منابع و تخصیص بهینه آنها برای جلوگیری از هدررفت سرمایه و انرژی
- ایجاد و حفظ مزیت رقابتی از طریق نوآوری و بهبود مستمر
- کنترل و ارزیابی عملکرد سازمان برای اطمینان از پیشرفت در مسیر اهداف تعیین‌شده
اساسا مدیریت استراتژیک در بخش دولتی تمام توان و وقت خود را صرف معضلات اجتماعی و حواشی پیش روی طرح های توسعه ای می‌کند از این رو دست یابی به اهداف تجاری و رسیدن به سود ثابت و تراز مثبت پایدار در سازمان های دولتی که متشکل از نهادها و بنگاه های اقتصادی است امری پیچیده و فرسایشی است.
در کنار معضلات اجتماعی بدلیل پاسخگو بودن به عموم جامعه در ساختارهای اقتصادی دولتی از مهمترین مؤلفه های مدیریت استراتژیک می‌توان به سنگینی ساختارهای دولتی که باعث کندی حرکت بنگاه ها، دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی می‌گردد اشاره کرد به عنوان مثال در ساختار خصوصی تصمیم سازی و تصمیم گیری در یک حلقه مدیریت استراتژیک متشکل از سرمایه گذار و مدیریت اجرایی اتفاق می افتد و در چارچوب قانون تجارت تصمیمات استراتژیک عملیاتی می گردد این در حالی است که در ساختارهای دولتی تصمیم سازی در سطوح بالا اتفاق می‌افتد سپس مدیر میانی تصمیم گیری می‌کند و مدیر میدانی باید مجری طرح ها باشد که ارتباط بین سطوح مختلف توسط مکاتبات اداری و ابلاغیه ها و دستور العمل ها برقرار شده است همین بروکراسی اداری یکی از چالش های مهم مدیریت استراتژیک در سازمان‌های دولتی بشمار می‌رود.
از طرفی تعاملات بین سازمانی و کش مکش های بین سازمان های دخیل در موضوعات مشترک نیز مزید بر علت می گردد.
از همین رو مدیرانی که در سازمان‌های دولتی بنا دارند تغییرات و تحولات اداری داشته باشند و نگاه استراتژیک و آینده نگر به سازمان خود داشته باشند با عواملی همچون ۱- سنگینی ساختارهای سازمانی ۲- معضلات اجتماعی و حواشی مربوط به آن ۳- عدم هم افزایی بین سازمانی روبرو خواهند شد که در صورت فائق شدن بر این مسائل در مرحله اجرا با چالش هایی همچون ۱- محدودیت منابع ۲- بهره وری نیروی انسانی ۳- تغییرات سیاسی ۴- اعمال نفوذ ذینفعان روبرو خواهند شد.
تمام موارد مطروحه باعث کاهش سرعت در سازمان های دولتی خواهد شد که مدیر استراتژیک باید تمام موارد را در برنامه ها لحاظ گردد تا طرح ها با شکست مواجه نشوند.
مهم ترین، کلان ترین و اصلی ترین استراتژی ابلاغ سیاست های کلی اصل ۴۴ در راستای حل معضلات و مشکلات اقتصادی از سوی مقام معظم رهبری می باشد که اگر به درستی انجام گیرد بخش عمده ای از این مشکلات صدرالاشاره حل خواهد شد و تاثیرات خود را بر روی معیشت عموم مردم خواهد گذاشت.
ساختار دولتی باید با کمک مدیریت استراتژیک که یکی از مهمترین ابزارها برای بهبود خدمات عمومی و بالابردن سطح کیفیت زندگی مردم نهایت بهره را ببرد و با شناخت از وضعیت موجود و بالابردن توانمندی، آموزش نیروی انسانی،استفاده از منابع موجود، هم افزایی بین سازمانی و در نهایت استفاده بهینه از نوآوری ها در مدیریت استراتژیک سرعت دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان را بالاتر برده و در بهبود ارائه خدمات به جامعه گام های موثر و ملموسی را بردارد.
تأثیر نبود مدیران استراتژیک بر کاهش راندمان سازمان
بدون مدیران استراتژیک، سازمان دچار ضعف در برنامه‌ریزی بلندمدت می‌شود. بسیاری از شرکت‌هایی که برنامه استراتژیک مشخصی ندارند، با تغییرات ناگهانی بازار و شرایط اقتصادی سازگار نمی‌شوند و به تدریج دچار افت راندمان و کاهش سودآوری می‌شوند.
مدیران استراتژیک با ایجاد چشم‌انداز و اهداف روشن، انگیزه کارکنان را افزایش می‌دهند. در غیاب این مدیران، کارمندان دچار سردرگمی، کاهش انگیزه و بی‌تفاوتی نسبت به عملکرد خود می‌شوند که منجر به کاهش بهره‌وری کلی سازمان خواهد شد.
سازمان‌ها در مسیر رشد خود با چالش‌ها و بحران‌های مختلفی مواجه می‌شوند. مدیران استراتژیک توانایی اتخاذ تصمیمات سریع و مؤثر را دارند. در نبود آنها، سازمان دچار تصمیم‌گیری‌های پراکنده و ناکارآمد می‌شود که راندمان را کاهش می‌دهد.
مدیران استراتژیک به سازمان کمک می‌کنند تا در محیط رقابتی بازار جایگاه خود را حفظ کند. بدون حضور آنها، سازمان از نوآوری‌ها و تغییرات بازار عقب می‌ماند، که موجب کاهش سهم بازار و افزایش زیان‌های مالی خواهد شد.
مدیران استراتژیک به مدیریت بهینه منابع توجه ویژه‌ای دارند. نبود این مدیران موجب اتلاف منابع، افزایش هزینه‌های غیرضروری و کاهش بهره‌وری می‌شود که در بلندمدت سازمان را با مشکلات مالی مواجه می‌کند.
یک فرهنگ سازمانی قوی نیازمند رهبری مؤثر است. مدیران استراتژیک با ایجاد روحیه همکاری و تعامل مثبت بین کارکنان، بهره‌وری را افزایش می‌دهند. در نبود آنها، سازمان دچار نارضایتی کارکنان، افزایش تعارضات و کاهش کارایی تیمی می‌شود.
راهکارهایی برای تقویت مدیریت استراتژیک و افزایش راندمان سازمان
در وهله اول آموزش و توسعه مدیران استراتژیک امری بسیار ضروری برای حیات یک سازمان می باشد با برگزاری دوره‌های آموزشی مدیریت استراتژیک برای مدیران ارشد و میانی، تشویق به یادگیری مهارت‌های تحلیلی، تصمیم‌گیری و رهبری، استفاده از مشاوران استراتژیک برای کمک به مدیران در تدوین برنامه‌های کلان
مورد دوم ایجاد ساختار مدیریتی مبتنی بر تفکر استراتژیک می باشد که با طراحی یک ساختار مدیریتی پویا و منعطف، امکان تغییرات سریع را فراهم می کند و همچنین تعیین واحدهای تحلیل استراتژیک برای بررسی مستمر روندهای بازار و عملکرد سازمان مفید می باشد.
تدوین و اجرای برنامه‌های استراتژیک مؤثر انگیزه کارکنان نیز یکی از راهکارهای افزایش راندمان سازمان می باشد که میتواند از طریق تشویق به کار گروهی و تعامل بین کارکنان برای افزایش بهره‌وری، برگزاری جلسات منظم با کارکنان برای دریافت بازخورد و مشارکت آنها در تصمیم‌گیری‌ها صورت پذیرد.
راهکار بعدی استفاده از فناوری و دیجیتالی‌سازی فرآیندها می باشد که با پیاده‌سازی سیستم‌های مدیریت هوشمند برای بهبود فرآیندهای سازمانی و استفاده از تحلیل داده و هوش مصنوعی در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک قابل اجرا می باشد.
نتیجه‌گیری
مدیران استراتژیک نقش کلیدی در افزایش راندمان سازمان‌ها دارند. آنها با برنامه‌ریزی بلندمدت، تصمیم‌گیری کارآمد، مدیریت منابع، ایجاد مزیت رقابتی و تقویت فرهنگ سازمانی، مسیر رشد و توسعه سازمان را هموار می‌کنند. در نبود این مدیران، سازمان با چالش‌هایی نظیر کاهش بهره‌وری، افزایش هزینه‌ها، ضعف در نوآوری و از دست دادن بازار مواجه خواهد شد.
برای جلوگیری از این مشکلات، لازم است آموزش و توسعه مدیران استراتژیک، ایجاد ساختار مدیریتی پویا، تدوین برنامه‌های استراتژیک، تقویت فرهنگ سازمانی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در اولویت قرار گیرد. با اجرای این راهکارها، سازمان‌ها می‌توانند بهره‌وری خود را افزایش داده و در محیط رقابتی امروزی موفق عمل کنند.
