نگاه اجمالی به فعالیتهای مرکز تحقیقات پزشکی قانونی طی سال های 1400 لغایت 1403 «قسمت اول»
دکتر محسن صابری اسفیدواجانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) و رئیس مرکز تحقیقات پزشکی قانونی
آشنایی با مرکز تحقیقات پزشکی قانونی : مرکز تحقیقات پزشکی قانونی تشکیلاتی پژوهشی و آموزشی است که با هدف انجام پروژه‌های پایه و کاربردی در حوزه پزشکی قانونی، زیرنظر سازمان پزشکی قانونی کشور فعالیت می‌کند که اینک پس از گذشت حدود دو دهه از آغاز فعالیت و با طی فراز و نشیب‌های فراوان در مسیر انجام فعالیتهای پژوهشی و آموزشی، این مرکز توانسته تا در راه نیل به اهداف و رسالت‌های خود گام مهمی بردارد و نقش خود را در اعتلای نظام پژوهشی کشور به اثبات برساند.
پیشینه و شکل گیری: نظر به ابعاد گوناگون و نوپا بودن علوم مرتبط با پزشکی قانونی، پیشنهاد ایجاد تشکیلات علمی با هدف پژوهش در زمینه علوم پزشکی قانونی در سال 1385 مطرح شد و با پیگیری مجدانه معاونت پژوهشی سازمان پزشکی قانونی کشور، مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با دریافت موافقت اصولی در سال 1387 راه‌اندازی گردید و با شماره ثبت 41277 در سال 1395 تأسیس شد.
اهداف مرکز تحقیقات پزشکی قانونی:
1) توسعه و بکارگیری دانش بشری در زمینه علوم پزشکی قانونی
2) انجام پژوهش‌های پایه و کاربردی در زمینه علوم پزشکی قانونی در جهت اصلاح نظام خدمات‌رسانی پزشکی قانونی و خدمات قضایی
3) جمع‌آوری، تنظیم و طبقه‌بندی اسناد، مقالات و مدارک و انتشار نشریات علمی و آماری در زمینه علوم پزشکی
4) تربیت نیروی انسانی محقق و ارایه آموزش در سطوح مختلف علمی در زمینه پزشکی قانونی
5) همکاری علمی با مراکز تحقیقاتی و علمی و آموزشی و اجرایی داخلی و خارجی سطح سازمان های بین‌المللی
8) حضور، شرکت و عضویت در سازمان‌ها و مجامع علمی، آموزشی و تحقیقاتی خارجی و بین‌المللی
9) تولید و تجاری‌سازی تجهیزات و ملزومات مورد نیاز در حوزه پزشکی قانونی
حوزه معاونت پژوهش و فناوری : معاونت پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با همکاری پنج گروه تخصصی آزمایشگاه قانونی، پزشکی قانونی بالینی، علوم تشریح، آسیبهای اجتماعی، علوم پایه و فناوری به عنوان بازوهای علمی مرکز، سهم به سزایی در تولید علم و فناوری داشته است. این معاونت طی سال 1400 تاکنون تعداد 45 پروپوزال پژوهشــی ارائه شده توسط پژوهشگران سراسر کشور تصویب و با پشتیبانی مالی مرکز وارد فاز اجرایی گردیدند.
همچنین انتشــار بیش از 300 مقاله علمی با افیلیشــن مرکز تحقیقات پزشــکی قانونی کشور در ژورنال های معتبر خارجی ، در طی سالهای 2020 لغایت 2023 میلادی شده است همچنین تعداد 45 فقره طرح پژوهشی و 5 جلد کتاب حاصل فعالیت های پژوهسی حوزه معاونت پژوهشی و فناوری مرکز تحقیقات پزشکی قانونی طی سالهای 1400 تا 1403 می باشد .
ارزشیابی سالانه مرکز تحقیقات پزشکی قانونی :
از سال 1379 ارزشــیابی فعالیتهای پژوهشی مراکز تحقیقات علوم پزشکی کشور هر ساله توسط معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشــکی صورت میپذیرد. مبنای این ارزشیابی، سنجش میزان تولید علم مراکز تحقیقات در ســال میلادی گذشته است. بر اساس دســتورالعمل جدید ارزشــیابی مراکز تحقیقات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشــکی، مصوب 1401/5/11، علاوه بــر محور تولید دانش که شامل برونداد پژوهشــی )مقاله، خلاصه مقاله و کتاب(، انتشار مقالات در مجلات %۲5 برتر (Q1)، انتشــار مقالات بــا همکاری بین المللی، تعداد ارجاعات و شــاخص H میباشــد، محورهای جدید حاکمیت و رهبری و همچنین اثرگذاری نیز در ارزشیابی سالهای 1400 ، 1401و 140۲ مورد ارزیابی قرار گرفتند.
بر همین اســاس، طبق نتایج ارزشیابی ســال 1400، مرکز تحقیقات پزشــکی قانونی با ۲ طرح تحقیقاتی اثرگــذار بر اقتصاد، یک ثبت اختراع ملــی، 84 مقاله شــامل 46 مقالــه ISI، 11 مقالــه Pubmed، ۲۲مقاله Scopous و 5 مقاله ESCI و یک خلاصه مقاله و با مجموع 873 امتیاز، با صعود ۲4 پلهای نسبت به سال 1399 به جایگاه ششم مراکز تحقیقاتی بالینی فاقد ردیف مستقل بودجه و بیش از 10 سال فعالیت دست یافت.
همچنین در ارزشــیابی ســال 1401، این مرکز با ۲ طرح تحقیقاتی اثرگذار بر اقتصاد، یک جذب گرنت پژوهشــی، انتشار 56 مقاله شامل 46 مقاله ISI، انتشــار 15 مقاله با همکاری بین المللی و انتشــار 11 مقاله در مجلات %۲5 برتر (Q1)، و چاپ یک فصل کتاب و با مجموع 606 امتیاز با صعود ۲ پلهای نسبت به ســال گذشته توانست به جایگاه چهارم مراکز تحقیقاتی بالینی با بیش از 10 سال فعالیت دست یابد.
شــایان ذکر است در ارزشیابی ســال 1401، این مرکز توانست رتبه یک کشوری را در محور اثرگذاری در میان تمامی مراکز تحقیقات علوم پزشکی کشــور کســب نماید و در محور حاکمیت و رهبری نیز با کسب حداکثر امتیاز ممکن، در میان مراکز تحقیقاتی بالینی کشور به رتبه اول نائل شد.
این در حالی است که تا ســال 1400، مراکز تحقیقات علوم پزشکی کشور بر مبنای نوع مرکز )دولتی، خصوصی(، مدت فعالیت )بیش از ده سال و بین یک تا ده سال(، زمینه تحقیقاتی )بالینی، ارتقاءسلامت و بیومدیکال( و بودجه )دارای ردیف مســتقل بودجه، فاقد ردیف مستقل بودجه(، در ده گروه مختلف دسته بندی شده و مورد ارزیابی قرار میگرفتند. در حالی که از ســال 1401 شاخص بودجه از تقســیم بندی مراکز حذف شده و مراکز دارای ردیف مســتقل بودجه نیز به همراه دیگــر مراکز مورد ارزیابی قرار گرفتنــد، به عبارت دیگر، با وجودی که به دلیــل حذف برخی معیارهای دســته بندی مراکز تحقیقاتی، دایره مراکز تحقیقاتــی هم گروه با مرکز تحقیقات پزشــکی قانونی به نحو چشمگیری افزایش یافت اما این مرکز نه تنها در ارزیابیها دچار تنزل رتبه نشــد بلکه توانست بدون بهرهگیری از بودجههــای دولتی، با صعود ۲ پله ای در جایگاه چهارم مراکز تحقیقاتی بالینی کشور قرار گیرد.
همچنین طبق نتایج ارزشیابی ســال 140۲، مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با ۲ طرح تحقیقاتی اثرگذار بر اقتصاد، دو ثبت اختراع ملی، 48 مقاله شامل 8 مقاله Q1، 8 مقاله با همکاری بین المللی و یک فصل کتاب و با مجموع 513 امتیاز، در جایگاه دوازدهم مراکز تحقیقاتی بالینی فاقد ردیف مستقل بودجه و بیش از 10 سال فعالیت دست یافت.
