وقتی نظارت «ضد وفاق» خوانده میشود؛ روایت یک نطق و واکنشها
با گذشت یک روز از نطق محمدباقر قالیباف در صحن علنی مجلس درباره گرانیهای اخیر، بخش قابلتوجهی از رسانهها و روزنامههای نزدیک به جریان اصلاحطلب، در خطی نسبتاً هماهنگ رئیس مجلس را مورد حمله قرار دادند.
روزنامه سازندگی با تیتر «دخالت قالیباف» به اظهارات وی حمله کرد و روزنامه اعتماد هم با تیتر «وفاق زیرضربه» به سخنان رئیس مجلس واکنش نشان داد؛ این در حالی است که همان نطق، همزمان قالیباف را در معرض فشار طیفی از نمایندگان تندرو مجلس نیز قرار داد؛ نمایندگانی که نهتنها با فرصت دادن موافق نیستند، بلکه صریحاً خواستار به جریان افتادن فوری استیضاحها شدهاند.
1- قالیباف در نطق پیش از دستور جلسه علنی یکشنبه 30 آذر 1404 ، محور صحبتهایش را بر روی نگرانیهای معیشتی مردم گذاشت و از گرانی افسارگسیخته کالاهای معیشتی بهویژه افزایش قیمت ارز و طلا گفت و تأکید کرد مجلس این موضوع را با جدیت پیگیری کرده و خواهد کرد.
وی از برگزاری جلسه نظارتی با حضور وزرای اقتصادی و مسئولان ذیربط خبر داد و اینطور بیان کرد: اگر اقدامات به نتیجه نرسد، برای رسیدن به کمترین زمان و کمترین تنش، اولویت با ترمیم کابینه توسط دولت است و اگر اصلاحات ضروری انجام نشود، نمایندگان مجبور به آغاز فرآیند استیضاح خواهند شد.
این صورتبندی، عملاً یک نقشه راه را نشان میداد: اول اصلاح و ترمیم از درون دولت و اگر جواب نداد، ورود مجلس با ابزار نظارتی.
حمله اصلی برخی رسانهها این است که چرا رئیس مجلس تهدید کرده و چرا از واژههایی مثل ترمیم یا استیضاح استفاده میکند اما واقعیت در منطق حکمرانی کشور روشن است؛ استیضاح در نظام ما ابزار تنبیهی نیست؛ سازوکاری است برای وادار کردن دستگاه اجرایی به پاسخگویی و اصلاح مسیر و از آن مهمتر، مهلت دادن به دولت آنهم در فضای پرالتهاب اقتصادی الزاماً نشانه مماشات نیست بلکه میتواند دقیقاً کمک به دولت برای حل مسئله با کمترین هزینه اجتماعی و کمترین تنش سیاسی باشد؛ همان عبارتی که قالیباف هم تصریح کرد: “کمترین زمان و کمترین تنش”.
به بیان دیگر، اگر مجلس از همان ابتدا به سمت استیضاحهای پیدرپی برود، دولت وارد وضعیت دفاع دائمی شده و انرژی اجرایی کشور از حل مسئله به جدل سیاسی منتقل میشود اما اگر مجلس فرصت کوتاه، شفاف و نتیجهمحور بدهد، مسیر عقلانیتر است. اینکه دولت خودش کابینه را اصلاح کند و مجلس هم شاخصهای سنجش را روی میز بگذارد.
2- رسانههای اصلاح طلب هربار دولت با نقدی از سمت روسای دیگر قوا روبه رو می شود، فوراً حرف از زیرپا گذاشته شدن وفاق می گویند اما اولاً، هیچ توافقی بین روسای قوا مبنی بر وفاق و نادیده گرفتن ضعفها امضاء شده بلکه وفاق بصورت عام یعنی همکاری برای حل مشکل نه نادیده گرفتن بحرانها و در همه ادوار روسای مجلس کم و بیش تلاش می کردند با دولت ها سطحی از وفاق و همکاری را داشته باشند که در دولت فعلی به دلیل شرایط حساس و همچنین پشت سر گذاشتن جنگ 12 روزه، بیشتر به چشم می آید اما رادیکالهای هر دو جریان سیاسی، تلاش میکنند وفاق را در مقابل نظارت قرار دهند؛ گویی که هر نوع فشار نظارتی، ضدوفاق است اما وفاق اگر به معنای سکوت در برابر کاهش ارزش پول ملی، تورم و فشار معیشتی تفسیر شود عملاً تبدیل به زد و بند سیاسی و همدستی می شود.
قالیباف در همان نطق، مسئله را از جنس دغدغه و نگرانی مردم معرفی کرد و گفت مجلس پیگیر است پس نقطه تعارض این نیست که آیا مشکل وجود دارد یا نه؛ تعارض اینجاست که راه مواجهه چیست. مجلس تا اینجا مسیر همکاری و جلسات نظارتی و مهلت برای ترمیم را انتخاب کرده است اما وقتی تورم و جهشهای قیمتی تداوم پیدا کند، مجلس نمیتواند نقش تماشاچی بگیرد.
3- قالیباف نهتنها از سوی رسانههای اصلاح طلب تحت فشار است، بلکه از داخل مجلس هم تحت انتقاد تندروهاست که اساساً با فرصت دادن به دولت مخالفاند؛ نمونه آن نماینده خمینیشهر است که در تذکر شفاهی، مستقیماً به قالیباف تاخت و گفت اولتیماتوم و فرصت دادن کافی است و خواست که رئیس مجلس بگوید همین هفته استیضاحها به صحن میآید. از سوی دیگر، نماینده قم نیز در صحن نسبت به اعلام وصول نشدن استیضاحها انتقاد کرد.
رئیس مجلس در وسط دوگانه ای است که از یک سو رسانههای اصلاحطلب میگویند این خط، فشار و تهدید است و از سوی بخشی از نمایندگان هم آن را ناکافی میدانند با این حال طبق بیانات رهبر انقلاب که معتقدند بی سرپرست بودن یک زوارتخانه به مراتب بدتر از این است که یک آدمی باشد که برخی معیارها را نداشته باشد و همچنین استیضاح را هم حق مجلس میدانند، بهترین اقدام همان کاری است که نسبت به دولت شهید رئیسی اعمال شد و در آن مقطع نیز قالیباف با مهلت دادن به وزرا و همچنین ترمیم از درون دولت، استیضاح ها را به تاخیر انداخت و همین رویه را نسبت به دولت پزشکیان در پیش گرفته است.
4- رسانههای منتقد استیضاح یا ترمیم دولت بهتر است به جای نمایندگی از حرف جناح سیاسی، حرف مردم را نمایندگی کنند و دولت را درباره عملکرد اقتصادیاش مطالبهگرانه زیر سؤال ببرند و هم مجلس را درباره کارآمدی ابزارهای نظارتیاش.
وفاق، همکاری، همافزایی و … هیچکدام نباید به رمز عبور برای چشم بستن بر خطاها تبدیل شود؛ وقتی مسئله سفره مردم است، نه مجلس میتواند از نظارت عقب بنشیند، نه دولت میتواند پاسخگویی را با تعارفات رسانهای جایگزین کند و نه رسانه مجاز است نقد را با “تبرئه” عوض کند./ تسنیم
