یک دستورکار جهانی برای سالهای ۲۰۲۵–۲۰۲۸: ارتقاء، ارائه و حفاظت از سلامت «قسمت سوم»
عوامل تعیینکننده سلامت و علل ریشهای بیماری
این هدف راهبردی به واقعیت آشکار پاسخ میدهد که شرایطی که مردم در آن متولد میشوند، رشد میکنند، کار میکنند، زندگی میکنند و پیر میشوند – یعنی عوامل تعیینکننده سلامت – تأثیر بیشتری بر سلامت و رفاه دارند تا دسترسی به خدمات سلامت.
این هدف تأکید میکند که سرمایهگذاری در مداخلات مقرونبهصرفه برای پیشگیری از بیماری و ارتقای سلامت، منجر به صرفهجوییها و مزایای ویژهای میشود: مردم زندگی طولانیتر، سالمتر و شادتری خواهند داشت؛ اقتصادها قویتر و پایدارتر خواهند شد؛ و فشار بر سیستمهای سلامت و مراقبت اجتماعی میتواند بهطور قابلتوجهی کاهش یابد.
عوامل تعیینکننده سلامت بر توزیع و مواجهه با عوامل خطر محیطی و رفتاری (مثلاً استفاده از محصولات تنباکو و نیکوتین، مصرف مضر الکل، کمتحرکی، رژیم غذایی ناسالم و ناامنی غذایی، آلودگی هوا، مواجهه با مواد شیمیایی خطرناک، ریسکهای مرتبط با آب، بهداشت و فاضلاب، بیماریهای منتقله از غذا، تشعشع، و انزوا و تنهایی اجتماعی) تأثیر میگذارند، که بیش از ۴۰٪ بیماریها و مرگهای زودرس در سطح جهان را تشکیل میدهند.
پرداختن به عوامل اساسی و علل ریشهای بیماری، از جمله موانع سیستماتیک و ساختاری مانند موانع مرتبط با جنسیت، بخش مهمی از تحقق حق سلامت برای همه است. این هدف از طریق اقداماتی دنبال خواهد شد که سلامت و رفاه را در مرکز سیاستهای دولتی قرار میدهد، به ویژه در بخشهای غیرسلامتی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سلامت تأثیر دارند، بهویژه مدارس و محیطهای کاری، و با استفاده از رویکرد «سلامت واحد22».
این هدف راهبردی همچنین به دنبال درک محرکها و موانع رفتاری افراد، جوامع و جمعیتهای متنوع درون جوامع است؛ به مشارکت و توانمندسازی آنها در تصمیماتی که سلامت و رفاهشان را تحت تأثیر قرار میدهد؛ و تضمین اجرای مؤثر مداخلات پیشگیرانه مبتنی بر شواهد میباشد.
نتیجه مشترک ۲.۱: کاهش نابرابریهای سلامت با اقدام بر عوامل اجتماعی، اقتصادی، محیطی و سایر عوامل تعیینکننده سلامت
تأکید بر اقدامات هم در بخش سلامت و هم در اقدامات بینبخشی خواهد بود که رفاه و عدالت سلامت را بهعنوان مزایای مشترک در بخشها تقویت میکنند و نتایج سلامت را در مرکز سیاستها و فرآیندهای مربوطه قرار میدهند.
اولویت به ارتقای تصمیمگیری و تخصیص منابع برای دسترسی همگانی به کالاهای عمومی کلیدی برای سلامت داده خواهد شد (مثلاً هوای پاک، غذای ایمن، رژیمهای غذایی سالم و مسکن، حمل و نقل و جابجایی ایمن و فعال، آموزش و انرژی پاک، و محیطهای کاری ایمن و سالم).
نقش و ظرفیت بخش سلامت از طریق ارتقای شواهد، گزینههای سیاستی، تحلیلها (مثلاً با استفاده از ابزارها و روشهای ارزیابی تأثیر سلامت و ارزیابی تأثیر عدالت سلامت)، فعالیتهای ترویجی و اقدام بینبخشی برای استفاده از مداخلات سیاستی در سایر بخشهای کلیدی (مثلاً برای حمل و نقل و سیستمهای غذایی و کشاورزی، سیاست اجتماعی، مدارس و محیطهای کاری ارتقای سلامت، مسکن و آب، بهداشت و فاضلاب) که سلامت را در طول زندگی از طریق بهبود شرایط زندگی و کار ارتقا میدهند و از رویکرد «سلامت واحد» بهره میبرند، تقویت خواهد شد.
کارها به منظور افزایش فضای مالی برای حمایتهای اجتماعی، خدمات دورههای ابتدایی زندگی، اشتغال ایمن و شایسته، برابری جنسیتی، و امنیت غذایی و درآمد و همچنین تأثیر تغییرات جمعیتی انجام خواهد شد.
ظرفیتهای بخش سلامت برای ارزیابی تأثیر سلامت نابرابریهای اجتماعی و تأثیر متفاوت سیاستهای بخشی، و برای مقابله با موانع سیستماتیک و ساختاری بر سلامت مانند مسائل مرتبط با جنسیت و سن، تقویت خواهد شد.
این کار همچنین به بررسی تأثیر فزایندهی شیوهها و توافقهای تجاری بر سلامت (مثلاً در ارتباط با محصولات تنباکو و نیکوتین، استفاده مضر از الکل و غذاهای ناسالم) خواهد پرداخت تا آسیبها کاهش یابند و انسجام سیاستها و رفتارهای حمایتکننده از سلامت ترویج شود، از جمله حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر بازاریابی استثماری.
به شهرها و دولتهای محلی کمک خواهد شد تا اقدامات مرتبط با عوامل تعیینکننده سلامت در طول زندگی را اجرا کنند.
حاکمیت برای سلامت و رفاه در سطوح مختلف و بین سطوح دولت ترویج خواهد شد.
توجه ویژهای به اطمینان از رسیدن برنامهها به افراد در موقعیتهای آسیبپذیر یا مواجه با حاشیهنشینی و تبعیض خواهد شد، از جمله افراد دارای معلولیت، مهاجران، جمعیتهای جابهجا شده و سالمندان.
نتیجه مشترک ۲.۲: عوامل خطر اولویتدار برای بیماریهای غیرواگیر و واگیر، خشونت و آسیب، و تغذیه ضعیف از طریق رویکردهای چندبخشی کاهش یافتهاند
رویکردهای چندبخشی با همکاری طراحی و در طول زندگی اجرا خواهند شد، از جمله از طریق سیاستهای مقرونبهصرفه که بر پایه حق سلامت، قوانین و اقدامات نظارتی هستند، تا عوامل خطر عمده برای بیماریهای غیرواگیر و واگیر، خشونت و آسیبها، اختلالات سلامت روان و تغذیه ضعیف کاهش یابند و نیازهای توانبخشی سالم مورد توجه قرار گیرد.
22 One Health
