اعتبار کالابرگ سه دهک اول افزایش یافت
مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک که وعده آغاز آن برای اوایل آذر داده شده بود، با چند هفته تأخیر امروز ۱۵ آذر آغاز شد. علت اصلی این تأخیر، عدم تأمین بهموقع منابع مالی لازم بود که نهایتاً طبق اعلام وزیر رفاه در ۱۲ آذر تأمین و نهایی شد. در این مرحله، برای نخستینبار اعتبار دهکهای اول تا سوم ۱۲۰ هزار تومان افزایش یافت و به ۶۲۰ هزار تومان بهازای هر فرد رسید؛ اعتباری که تا پایان اسفند قابل استفاده خواهد بود. زمان پرداخت برای دهکهای چهارم تا هفتم نیز هنوز اعلام نشده، اما احتمال افزایش اندک اعتبار برای این دهکها مطرح است.
کارشناسان بارها تأکید کردهاند که جبران اثرات تورم بر معیشت دهکهای پایین بسیار دشوار است و پرداخت منظم کالابرگ میتواند به بهبود رفاه آنها کمک کند. با وجود این، مهمترین راهکار برای حفظ قدرت خرید، کاهش تورم و مهار رشد قیمتهاست؛ بهویژه آنکه طبق گزارش مرکز آمار، قیمت اقلام خوراکی در آبان امسال نسبت به سال گذشته بیش از ۶۶ درصد رشد کرده است. بنابراین افزایش اعتبار کالابرگ تنها تسکینی موقت برای فشارهای تورمی به خانوارهاست.
در ماههای اخیر، اخبار متفاوتی درباره تغییرات شیوه اجرای طرح کالابرگ منتشر شد. در جلسات مجلس و دولت مطرح شد که طرح جدید با اقلام کمتر ادامه مییابد و مردم میتوانند میان دریافت اعتبار معمول ۵۰۰ هزار تومانی یا خرید با تخفیف ۲۰ درصدی در فروشگاههای منتخب انتخاب کنند. اختلاف نظرهایی نیز میان دولت و مجلس وجود داشت؛ دولت بر پرداخت اعتبار تأکید داشت، درحالیکه مجلس خواهان ارائه کالای واقعی، بهویژه برای سه دهک اول، بر پایه تأمین ۲۱۰۰ کالری مورد نیاز بود.
طبق تصمیمات جدید، وزارت رفاه موظف شده است هر مقدار قیمت کالاهای مشمول طرح افزایش یابد، این افزایش را از طریق افزایش مبلغ کالابرگ جبران کند تا مردم بتوانند بدون فشار تورمی، ۱۱ قلم کالای اساسی تعیینشده را تهیه کنند. همین موضوع یکی از دلایل افزایش ۱۲۰ هزار تومانی اعتبار دهکهای اول تا سوم در مرحله پنجم بوده است. این رویکرد اگرچه به حفظ قدرت خرید کمک میکند، اما فشار مالی قابل توجهی بر بودجه دولت وارد میسازد.
آمار رسمی نشان میدهد که در چهار مرحله نخست اجرای کالابرگ، حدود ۸۴ میلیون نفر مشمول طرح بودهاند و حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان کالا در قالب این طرح خریداری شده است. بررسیها نشان میدهد که هزینه هر مرحله تقریباً ۲۴.۸ هزار میلیارد تومان بوده و مرحله پنجم، تنها برای سه دهک اول، به حدود ۱۶ هزار میلیارد تومان منابع نیاز دارد. با توجه به افزایش اخیر مبلغ کالابرگ، بار مالی این طرح در آینده سنگینتر خواهد شد.
روند تورمی ماههای اخیر نیز نگرانیها را تشدید کرده است. تورم نقطهبهنقطه در پایان آبان ۴۹.۴ درصد اعلام شد و اگر این روند ادامه یابد، دولت باید مابهالتفاوت بیشتری برای ثابت نگهداشتن قیمت ۱۱ کالای مشمول پرداخت کند، امری که فشار مضاعفی بر بودجه وارد خواهد کرد. سابقه طرح نیز نشان میدهد که تأمین مالی همواره چالشبرانگیز بوده و حتی باعث توقف طرح در سالهای گذشته شده است.
اجرای کالابرگ از اسفند ۱۴۰۱ آغاز شد و طی این مدت بارها به دلیل کمبود منابع، شکل پرداخت یا مبلغ آن تغییر کرده است. از جمله تغییرات مهم، پرداخت یارانه تشویقی، اجرای طرح فجرانه و سپس توقف آن در اردیبهشت ۱۴۰۳ بوده است. پس از وقفهای یازدهماهه، طرح از اسفند ۱۴۰۳ با برداشت یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی از سر گرفته شد و مراحل بعدی نیز با تأمین مالی سنگین ادامه یافت.
با توجه به تأخیرهای مکرر گذشته و افزایش بار مالی ناشی از تثبیت قیمت کالاهای اساسی، کارشناسان نسبت به تداوم اجرای طرح با شیوه جدید ابراز نگرانی میکنند. با این حال مرحله پنجم با تغییرات تازهای آغاز شده و در صورت موفقیت در تأمین پایدار منابع، میتواند نقشی مهم در حفظ حداقلی قدرت خرید دهکهای پایین درآمدی ایفا کند. آینده این طرح وابسته به توان دولت در تأمین مالی و کنترل تورم در ماههای پیشرو خواهد بود.
منبع: دنیای اقتصاد
