راهبـرد جهانی سلامت برای سالهای ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۸ با هدف تقویت برابری و تابآوری در جهانی پرتلاطم «قسمت پنجم»
همزمان، بار بیماریهای غیرواگیر – عمدتاً بیماریهای قلبی-عروقی، سرطان، بیماریهای مزمن تنفسی و دیابت – همچنان در حال افزایش است: این بیماریها هر سال ۴۱ میلیون نفر را میکشند، که ۷۴٪ کل مرگها و اکثریت قاطع مرگ زودرس در سراسر جهان را تشکیل میدهند، با بیشترین تأثیر در کشورهای با درآمد کم و متوسط.
با افزایش بار بیماریهای غیرواگیر، بیماریهای نادر، چندبیماری و امید به زندگی، تعداد افرادی که با ناتوانی زندگی میکنند به ۱.۳ میلیارد نفر یا ۱ نفر از هر ۶ نفر رسیده است.
بیش از ۲ میلیارد نفر با شرایطی زندگی میکنند که از توانبخشی بهرهمند خواهند شد.
بار بیماری آلزایمر و سایر زوال عقلها در حال افزایش است.
شیوع اختلالات روانی نیز در حال افزایش است: نزدیک به ۱ میلیارد نفر با چنین شرایطی زندگی میکنند و نرخ افسردگی و اضطراب بهویژه در میان جوانان به سرعت در حال افزایش است؛ تقریباً ۷۰۰ هزار نفر هر سال به دلیل خودکشی جان خود را از دست میدهند.
با وجود مداخلات مؤثر و پیشرفتهای جزئی در همه حوزههای برنامه، خشونت و صدمات همچنان بیش از ۴ میلیون نفر را هر سال میکشند، که تقریباً ۳۰٪ از این مرگها به صدمات جادهای نسبت داده میشود؛ ۱ نفر از هر ۲ کودک هر سال قربانی خشونت میشود و ۱ نفر از هر ۳ زن حداقل یک بار در طول زندگی خود خشونت از سوی شریک عاطفی را تجربه کرده است.
پتانسیل عظیم سرمایهگذاری در پیشگیری از بیماری و ارتقای سلامت، که میتواند ۵۰٪ بار جهانی بیماریها را کاهش دهد، هنوز تحقق نیافته است: هر سال، ۸ میلیون نفر هنوز به دلیل مصرف تنباکو میمیرند، ۷ میلیون مرگ به آلودگی هوا مرتبط است، ۸ میلیون مرگ به رژیمهای غذایی ناسالم مربوط میشود، ۳ میلیون مرگ به مصرف مضر الکل مرتبط است و ۲ میلیون مرگ با مواد شیمیایی در محیط زیست مرتبط است.
تا ۵۰ میلیون نفر در تصادفات جادهای آسیب میبینند، در حالی که نرخ برخی رفتارهای ناسالم در میان جوانان در حال افزایش است و ۸۰٪ نوجوانان فعالیت بدنی کافی ندارند.
هر سال ۳ میلیون عفونت جدید هپاتیت رخ میدهد، و ۱ میلیون عفونت جنسی منتقلشونده جدید هر روز اتفاق میافتد.
بهطور دلگرمکننده، تعداد افرادی که نیاز به درمان و مراقبت جمعی یا فردی برای یک یا چند مورد از ۲۰ بیماری گرمسیری غفلتشده دارند، از سال ۲۰۱۰ تاکنون ۲۵٪ کاهش یافته و به ۱.۶۵ میلیارد نفر رسیده است.
با این حال، حفظ اهداف کنترل بیماریهای عفونی و پیشبرد اهداف مهم ریشهکنسازی و حذف بیماریها همچنان دشوار است؛ انتقال فلج اطفال و کرم غدد پوستی ادامه دارد.
اگرچه بیش از ۱۷۰ کشور اکنون برنامههای اقدام ملی دارند، مقاومت میکروبی بهطور عمده و نگرانکننده ادامه دارد.
بیماریهای ویروسی و باکتریایی مستعد همهگیری، مانند سرخک، وبا، مننژیت، دیفتری، تب دنگی و تب زرد، همچنان تأثیرات عمده سلامت دارند و خدمات بهداشتی عادی را بهشدت مختل میکنند.
بیماریهای منتقله از غذا همچنان بار قابل توجهی بر سلامت جهانی وارد میکنند.
علاوه بر این، تهدیدات عفونی جدید با خطر بالا در حال ظهور و بازظهور هستند، از جمله عفونتهای منتقله توسط ناقل و زئونوزها، مانند کروناویروسها، بیماری ویروسی ابولا، زیکا و آنفلوآنزای پرندگان.
مرز گونههای حیوان-انسان-محیط تحت فشار شدید است، با کمبود سرمایهگذاری در اقدامات زیستامنیتی کاهشدهنده خطر، تشخیص و ارزیابی ریسک ناکافی در هر دو سمت دامپزشکی و انسانی، و اقدامات پاسخ سریع و مهار بهینه نشده.
همهگیری COVID-19 شکنندگی سیستمهای سلامت در سراسر جهان را برجسته کرد، به طوری که بیش از ۹۰٪ کشورها گزارش دادند که ارائه خدمات بهداشتی اساسی مختل شده است و پوشش واکسیناسیون روتین برای اولین بار در سه دهه کاهش یافته است: تنها در سال ۲۰۲۲، ۲۰ میلیون کودک دوز واکسن خود را از دست دادند.
بستن مدارس تأثیر ویرانگری بر تغذیه، حفاظت از کودکان و خدمات بهداشت روان و رواناجتماعی داشت.
اختلالات مشابهی نیز در جراحیهای ضروری؛ خدمات برای زنان، نوزادان، کودکان و نوجوانان؛ و ارائه تقریباً تمام خدمات بیماریمحور، از بیماریهای غیرواگیر و واگیر گرفته تا اختلالات روانی، تجربه شد.
همهگیری COVID-19 همچنین نابرابریها در دسترسی به محصولات بهداشتی ایمن، مؤثر، با کیفیت تضمینشده و مقرون به صرفه را برجسته کرد، بهویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط.
سیستمهای سلامت همچنان آثار زخمشده ناشی از همهگیری COVID-19 را احساس میکنند، بهویژه در نیروی کار سلامت و مراقبت، که با سرعت کنونی، برآورد میشود تا سال ۲۰۳۰ با کمبود ۱۰ میلیون نفر نیروی انسانی در سطح جهان مواجه شوند.
برآورد میشود ۱ میلیارد نفر هنوز توسط مراکز بهداشتی خدمات دریافت میکنند که برق ندارند یا برق آنها غیرقابل اعتماد است و ۱.۷ میلیارد نفر توسط مراکزی خدمات دریافت میکنند که فاقد خدمات آب پایه هستند.
علاوه بر این، هزینه سلامت دولت مرکزی، که در دوران همهگیری COVID-19 با ۲۵٪ افزایش مواجه شده بود، در سال ۲۰۲۲ به سرعت کاهش یافت، که باعث شد سیستمهای سلامت با بودجههای ثابت یا در حال کاهش مواجه شوند در حالی که تلاش میکردند با انباشت خدمات مختل شده مقابله کنند.
ظرفیتهای سیستم سلامت بیشتر تحت فشار قرار گرفته است به دلیل مهاجرت، افزایش تعداد بحرانهای طبیعی و انسانی، و حملات رو به افزایش و کاملاً غیرقابل قبول به کارکنان، مراکز و خدمات سلامت، با تأثیر نامتناسب بر کارکنان زن سلامت.
ارتقای سلامت و رفاه بهطور جداییناپذیر با پیشرفت در دستیابی به اهداف توسعه پایدار مرتبط، تعیینکنندههای سلامت و عوامل خطر مرتبط است.
عدم پیشرفت در دستیابی به برابری جنسیتی و عدم اولویتبندی آن پیامدهای منفی گستردهای برای سلامت و رفاه فردی دارد؛ ظرفیت سیستمهای سلامت برای اطمینان از اینکه زنان و دختران بتوانند بدون تبعیض به همه خدمات مورد نیاز خود، از جمله خدمات سلامت جنسی و باروری، دسترسی داشته باشند؛ و توانمندسازی زنان در بخش سلامت و مراقبت.
رژیمهای غذایی ناسالم و سوءتغذیه اکنون تقریباً یکسوم بار جهانی بیماریها را تشکیل میدهند .
بهطور شگفتآوری، ۱ میلیارد نفر در سراسر جهان دچار چاقی هستند، که به طیفی از بیماریهای غیرواگیر و اختلالات روانی کمک میکند.
پیشرفت اندک در کاهش کوتاهی قد و لاغری کودکان در معرض خطر است به دلیل فرآیند پیچیده گذار به سیستمهای غذایی پایدار، درگیریها و افزایش ناامنی غذایی: ۷۳۵ میلیون نفر با گرسنگی مزمن مواجهاند و ۳۳۳ میلیون نفر در سال ۲۰۲۳ با ناامنی غذایی حاد روبهرو بودند.
اگرچه پیشرفت مهمی تحت هدف توسعه پایدار ۶ حاصل شده است، همچنان ۲.۲ میلیارد و ۳.۵ میلیارد نفر به ترتیب به آب آشامیدنی و فاضلاب مدیریتشده و ایمن دسترسی ندارند.
علاوه بر این، با وجود بهبود محدود کیفیت هوا ، ۲.۳ میلیارد نفر عمدتاً به سوختها و فناوریهای آلاینده برای پخت و پز وابسته هستند ،در حالی که ۹۹٪ جمعیت جهان در مناطقی زندگی میکنند که سطح آلودگی هوا از حد مجاز WHO فراتر است.
