چالش‌ها و راهکارهای ورود گردشگران خارجی به ایران در شرایط کنونی
شهرام عظیمی
به گزارش پایگاه خبری صدای سما؛ ایران با تاریخ و تمدنی کهن، جاذبه‌های فرهنگی، طبیعی و تاریخی بی‌نظیری دارد که آن را به یکی از مقاصد بالقوه مهم گردشگری در جهان تبدیل کرده است. از کاخ‌های باشکوه هخامنشی تا معماری اسلامی مساجد اصفهان، از طبیعت کویری یزد تا جنگل‌های انبوه شمال، هر گوشه از این سرزمین ظرفیتی استثنایی برای جذب گردشگران خارجی در خود نهفته دارد. با این حال، در سال‌های اخیر، سهم ایران از بازار جهانی گردشگری با وجود چنین توانمندی‌هایی بسیار ناچیز بوده است. بررسی این وضعیت نشان می‌دهد که مجموعه‌ای از چالش‌های سیاسی، اقتصادی، ساختاری و فرهنگی مانع تحقق کامل این ظرفیت‌ها شده‌اند.
یکی از مهم‌ترین موانع در مسیر ورود گردشگران خارجی به ایران، تصویر ذهنی نادرستی است که در رسانه‌های جهانی از کشور ترسیم شده است. بازنمایی‌های رسانه‌ای عمدتاً ایران را در قالب اخبار سیاسی و امنیتی معرفی می‌کنند و کمتر به واقعیت‌های فرهنگی و مردمی کشور می‌پردازند. در نتیجه، بسیاری از گردشگران بالقوه که علاقه‌مند به شناخت تاریخ و فرهنگ ایران‌اند، به‌دلیل نگرانی‌های ذهنی از سفر به کشور صرف‌نظر می‌کنند. به بیان دیگر، ایران بیش از آنکه با فقدان جاذبه روبه‌رو باشد، از ضعف در معرفی تصویر واقعی خود به جهان رنج میبرد.
عامل بازدارنده دیگر، مشکلات مالی و بانکی ناشی از تحریم‌هاست. گردشگران خارجی در ایران به‌دلیل عدم دسترسی به کارت‌های بین‌المللی مانند ویزا یا مسترکارت با دشواری‌های جدی در پرداخت هزینه‌ها مواجه می‌شوند. این مشکل در عصر گردشگری دیجیتال که پرداخت‌های آنلاین بخش جدایی‌ناپذیر سفر است، یک مانع بزرگ محسوب می‌شود. از سوی دیگر، نبود زیرساخت‌های مناسب در حوزه حمل‌ونقل، کمبود پروازهای مستقیم از کشورهای هدف، ضعف در اطلاع‌رسانی چندزبانه در اماکن گردشگری و نبود خدمات استاندارد در برخی اقامتگاه‌ها نیز تجربه سفر را برای گردشگران دشوار می‌سازد. این مسائل در کنار پیچیدگی‌های فرآیند صدور ویزا برای برخی کشورها، باعث شده ایران در رقابت با کشورهای منطقه مانند ترکیه، گرجستان یا امارات، جایگاه پایین‌تری در جذب گردشگر خارجی داشته باشد.
با وجود این چالش‌ها، راهکارهایی مؤثر و عملی برای تقویت حضور گردشگران خارجی در ایران وجود دارد. نخستین گام، بهبود تصویر بین‌المللی کشور از طریق دیپلماسی فرهنگی و گردشگری است. ایران می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های سفارتخانه‌ها، برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و نمایشگاه‌های هنری در خارج از کشور، چهره‌ای واقعی‌تر از جامعه ایرانی را به جهان معرفی کند. همچنین بهره‌گیری از رسانه‌های نوین، همکاری با اینفلوئنسرهای سفر و تولید محتوای چندزبانه در پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب و اینستاگرام، نقش بسیار مهمی در تغییر نگاه جهانیان به ایران دارد.
در زمینه اقتصادی نیز، ایجاد کارت‌های اعتباری مخصوص گردشگران یا راه‌اندازی سامانه‌های پرداخت بین‌المللی و رمزارزی می‌تواند بخشی از مشکلات مالی را برطرف کند. تجربه کشورهای همسایه نشان داده است که تسهیل پرداخت‌ها یکی از عوامل کلیدی افزایش گردشگران است. از سوی دیگر، توسعه سیستم ویزای الکترونیکی و گسترش امکان صدور ویزای فرودگاهی برای اتباع کشورهای مختلف، از دیگر اقداماتی است که روند ورود گردشگران را تسریع و تسهیل می‌کند.
توجه به آموزش نیروی انسانی نیز اهمیت فراوانی دارد. راهنمایان گردشگری، کارکنان هتل‌ها و رانندگان تاکسی در تماس مستقیم با گردشگران خارجی قرار دارند و نوع رفتار و آگاهی آنان تأثیر مستقیم بر تصویر ذهنی گردشگران از ایران دارد. بنابراین، برگزاری دوره‌های آموزشی برای ارتقای مهارت‌های ارتباطی و زبانی، یکی از ضرورت‌های صنعت گردشگری کشور است. همچنین، ارتقای کیفیت خدمات اقامتی و ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی با استانداردهای جهانی، تجربه‌ای غنی‌تر و امن‌تر برای مسافران خارجی فراهم می‌کند.
در کنار این اصلاحات ساختاری، توجه به امنیت روانی و اجتماعی گردشگران نیز باید در اولویت قرار گیرد. احساس امنیت، مهم‌ترین عامل در انتخاب مقصد گردشگری است. ایجاد واحدهای پلیس گردشگر، ارائه اطلاعات شفاف در مبادی ورودی کشور، و رسیدگی سریع به مشکلات احتمالی مسافران، می‌تواند اعتماد و رضایت آن‌ها را افزایش دهد.
در نهایت، توسعه گردشگری ایران نیازمند نگاهی جامع و هماهنگ میان نهادهای مختلف است. گردشگری تنها یک فعالیت اقتصادی نیست، بلکه پلی برای گفت‌وگوی فرهنگی، همزیستی مسالمت‌آمیز ملت‌ها و گسترش دیپلماسی نرم به شمار می‌رود. اگر سیاست‌گذاران بتوانند از ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی کشور به‌درستی بهره بگیرند و هم‌زمان موانع موجود را با تدبیر و برنامه‌ریزی رفع کنند، ایران می‌تواند در دهه آینده به یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری خاورمیانه و جهان تبدیل شود. در این مسیر، توجه به تبلیغات نوین، توسعه فناوری‌های دیجیتال، تعامل بین‌المللی و حمایت از بخش خصوصی، ارکان اصلی موفقیت به شمار می‌روند.
