نفوذ سازمان اطلاعات بریتانیا در دولت «القاعده‌ای» سوریه
واحد سیاسی:
روز ۱۹ ژوئیه، روزنامه Mail on Sunday فاش کرد که شرکت مبهمی به نام Inter-Mediate، که توسط جاناتان پاول، مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر بریتانیا کیر استارمر تأسیس شده، واسطه برقراری مجدد روابط دیپلماتیک میان دمشق و لندن شده است. این شرکت همچنین دیداری پر سر و صدا میان وزیر خارجه بریتانیا دیوید لامی و احمد شرع، که خود را به‌عنوان رهبر سوریه معرفی کرده، سازمان‌دهی کرده است.
از آن فراتر، این روزنامه فاش ساخت که شرکت Inter-Mediate – که بودجه‌اش مستقیماً از دولت بریتانیا تأمین می‌شود – دفتر اختصاصی‌ای در کاخ ریاست‌جمهوری سوریه دارد.
حزب مخالف دولت بریتانیا (محافظه‌کاران) خواستار تحقیق رسمی درباره این تضاد آشکار منافع شده‌اند. آنان پاول را متهم کرده‌اند که از این شرکت به‌عنوان کانال پنهانی برای ارتباط با گروه‌های تروریستی استفاده می‌کند. با توجه به این که سمت او رسمی-وزارتی نیست، از پاسخگویی پارلمانی معاف است، با وجود آن‌که گفته می‌شود نفوذی بیشتر از هر مقام دولتی دیگر پس از نخست‌وزیر دارد.
یکی از منابع دولتی بریتانیا در توصیف شرکت Inter-Mediate به Mail on Sunday گفت:
«این‌ها در اصل جاسوسان و مأمورانی برون‌سپاری‌شده‌اند که از طریق گفت‌وگوهای مخفی با رهبران سیاسی و گروه‌های مسلح، تلاش دارند به توافقاتی برسند.»
نقش بریتانیا در به‌قدرت رسیدن تحریرالشام
در ماه مه، پایگاه خبری “ایندپندنت عربیه” برای نخستین بار افشا کرد که شرکت Inter-Mediate نقش کلیدی در به قدرت رساندن هیئت تحریرالشام (HTS) در دمشق داشته است. این افشاگری پس از اظهارات رابرت فورد، سفیر پیشین آمریکا در سوریه (۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴)، صورت گرفت؛ او گفت که در سال ۲۰۲۳، «یک سازمان غیردولتی بریتانیایی» از او خواسته تا در روند تبدیل HTS – به‌ویژه احمد شرع (معروف به ابومحمد جولانی) – از «تروریست» به «سیاستمدار» همکاری کند.
فورد نامی از این سازمان نبرد، اما ایندپندنت عربیه فاش کرد که منظور همان شرکت Inter-Mediate است. این افشاگری در رسانه‌های اصلی غربی کاملاً نادیده گرفته شد.
اکنون که وجود دفتر این شرکت در کاخ ریاست‌جمهوری سوریه تأیید شده، رسانه‌ها به‌طور بی‌سابقه‌ای از دولت جدید سوریه به‌عنوان ائتلافی از «افراطی‌های وحشی» با پیوند به القاعده و داعش یاد می‌کنند. با این حال، رسانه‌ها از پرداختن جدی به پیامدهای خطرناک حضور یک شرکت وابسته به MI6 در قلب ساختار قدرت سوریه پرهیز کرده‌اند.
قدرت‌گیری شرع و هم‌زمانی مشکوک با انتصاب پاول
نکته شگفت‌انگیز اینجاست که انتصاب پاول به‌عنوان مشاور امنیت ملی استارمر تنها چند روز پیش از آن صورت گرفت که HTS با خشونت کنترل دمشق را به دست گرفت. بلافاصله پس از این تحول، نخست‌وزیر بریتانیا اعلام کرد که سرنگونی بشار اسد به معنای «نقش فعال‌تر بریتانیا در غرب آسیا» است و دیپلمات‌های ارشد خود را برای دیدار با نمایندگان HTS به دمشق فرستاد.
رسانه‌های بریتانیا تأیید کردند که این دیدارها کاملاً غیرقانونی بوده‌اند، چرا که HTS طبق قوانین بریتانیا، گروهی تروریستی محسوب می‌شود.
از زمان به‌دست‌گیری قدرت، شرع اعلام کرده که اقتصاد مستقل سوریه کاملاً در اختیار چپاول غرب قرار دارد، و قتل‌عام‌هایی علیه علوی‌ها و سایر اقلیت‌های مذهبی انجام داده، در حالی که برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند.
با وجود آن‌که از زمان سقوط اسد، رژیم صهیونیستی به‌طور منظم تأسیسات دولتی و نظامی سوریه را بمباران کرده، HTS هیچ واکنشی نشان نداده است. این سکوت موجب شده که تحلیل‌گران بپرسند: آیا سرکوب خونین داخلی و بی‌عملی در برابر تجاوزات تل‌آویو، مستقیماً از سوی MI6 هدایت می‌شود؟
جاسوسان نرم و پوششی
در وب‌سایت رسمی Inter-Mediate، اشاره‌ای به ارتباط عمیق با MI6 نمی‌شود، جز آن‌که اعضای هیئت‌مدیره و کارکنان آن، دیپلمات‌ها و نظامیان سابق غربی هستند. بخشی از فعالیت‌های شرکت، افتخار می‌کند که در زمینه ایجاد «کانال‌های پنهان با کنشگران درگیر در بحران» در مناطقی که مذاکرات مستقیم ممکن یا عاقلانه نیست، تخصص دارد.
اما ارتباط این شرکت با بحران سوریه به سال‌ها قبل بازمی‌گردد. طبق ایمیل‌های افشاشده از هیلاری کلینتون، وزیر خارجه پیشین آمریکا، Inter-Mediate از همان آغاز بحران سوریه در دمشق فعال بوده است.
در مارس ۲۰۱۲، جیک سالیوان، مشاور کلینتون، به او نوشت که پاول «سازمان غیردولتی جدیدی راه‌اندازی کرده که فعالیت‌های جالبی به‌طور مخفیانه آغاز کرده است». در ایمیل پیوست‌شده، پاول اشاره کرده که شرکتش «در چند کشور کانال‌های سری میان شورشیان و دولت‌ها» راه‌اندازی کرده، و برای آغاز فعالیت در برمه، سومالی، سوریه و یمن آماده می‌شود و در تلاش است خدماتش را به وزارت خارجه آمریکا معرفی کند.
او همچنین تأکید کرده که شرکتش «همکاری نزدیکی با وزارت خارجه بریتانیا، شورای امنیت ملی و MI6» دارد. در آن زمان، برای واشنگتن روشن بود که شورشیان سوری پیوندهایی با القاعده و گروه‌های افراطی دارند.
این افشاگری‌ها نشان می‌دهند که ارتباط Inter-Mediate با عناصر وابسته به HTS بیش از یک دهه قدمت دارد و برنامه لندن برای نصب آنان در قدرت، بسیار پیش‌تر از تماس‌های سال ۲۰۲۳ پاول با رابرت فورد آغاز شده است. دفتر شرکت در کاخ ریاست‌جمهوری سوریه نیز ظاهراً پروژه‌ای بوده که سال‌ها پیش طرح‌ریزی شده بود.
نفوذ پنهان در لبنان و دیگر نقاط
این نخستین بار نیست که بریتانیا خود را در ساختارهای امنیتی منطقه جا می‌دهد. این روزنامه‌نگار پیش‌تر افشا کرده بود که ساختار امنیتی لبنان به‌شدت توسط بریتانیا نفوذپذیر شده است، تا آنجا که شرکت اطلاعاتی Torchlight دارای دفتری اختصاصی در اداره اطلاعات نظامی ارتش لبنان است.
اسناد درز کرده از این پروژه نشان می‌دهند که حضور مخفیانه Torchlight باعث ایجاد سریع «روابط اعتمادآمیز» با فرماندهان ارشد شده و اطمینان می‌دهد که آنان «احتمالاً در برابر دخالت بیشتر بریتانیا نه نخواهند گفت.»
در اسناد دیگری نیز آمده است که «بنیاد وست‌مینستر برای دموکراسی» (WFD) – نسخه بریتانیایی «صندوق ملی برای دموکراسی» وابسته به CIA – دفاتری در داخل ساختمان پارلمان لبنان دارد. بررسی رسمی فعالیت‌های این بنیاد می‌گوید:
«هدف اصلی WFD انجام پروژه‌های بحث‌برانگیز خارجی است که دولت بریتانیا نمی‌تواند یا نمی‌خواهد مستقیماً انجام دهد. این کار باعث می‌شود که روابط رسمی بین دولت‌ها آسیب نبیند، و خطر برداشت ‘مداخله خارجی’ کاهش یابد.»
«ارتباط غیرمستقیم بنیاد با دولت، بهترین سپر دفاعی را برای وزارت خارجه فراهم می‌کند… هرچه کنترل وزارت خارجه کمتر باشد، انکار مسئولیت آسان‌تر خواهد بود.»
بازگشت مداخله‌گری لیبرال با چهره القاعده
در سرمقاله‌ای همراه گزارش اصلی Mail on Sunday، آمده است که پاول یکی از چند چهره پرنفوذ در دولت استارمر است که در دوران تونی بلر قدرت فراوانی داشتند. این گروه شامل پیتر مندلسون – سفیر کنونی بریتانیا در واشنگتن – نیز می‌شود. سرمقاله نوشت که این افراد نیروی واقعی دیپلماسی بریتانیا هستند و لامی صرفاً نقش تشریفاتی دارد و طبق سناریویی که توسط پاول و مندلسون نوشته شده عمل می‌کند.
گفته می‌شود این دو تن شبکه‌های خصوصی قدرتمندی دارند که می‌توانند آن‌ها را برای جهت‌دهی به سیاست خارجی بریتانیا فعال کنند. با این حال، برخی در خیابان داونینگ (دفتر نخست‌وزیری) نگران گسترش نفوذ «بلری‌های نرم و خوش‌ظاهر» شده‌اند. به نوشته روزنامه، پرسش واقعی این است که:
«چه زمانی ‘تجربه و راهنمایی’ به ‘کنترل و تسلط’ تبدیل می‌شود؟»
اکنون همین سؤال را باید درباره روابط Inter-Mediate با HTS و حکومت احتمالی آن‌ها در سوریه مطرح کرد. آیا پاول با سمت رسمی و شرکت خصوصی خود، همان پروژه قدیمی دوست خود تونی بلر را – یعنی بازطراحی خاورمیانه بر اساس منافع بریتانیا – دنبال می‌کند؟
به عنوان نمونه، مؤسسه «بلر برای تغییر جهانی» سال‌هاست که خواستار انقلاب در ایران شده و به صراحت از ایجاد شبکه‌هایی از مخالفان ضدحکومتی در منطقه سخن گفته است.
از عراق تا سوریه: یک سناریوی تکراری
در سپتامبر ۲۰۰۲، پاول گزارش مربوط به توانمندی‌های تسلیحات بیولوژیکی و شیمیایی عراق را – که توسط کمیته اطلاعاتی مشترک بریتانیا تهیه شده بود – به‌شدت اغراق‌آمیز کرد. این گزارش زمینه‌ساز تجاوز آمریکا و بریتانیا به عراق در مارس ۲۰۰۳ شد.
در آن زمان، پاول اذعان داشت که این گزارش «مشکلی دارد»، چرا که عراق را تهدیدی فوری معرفی نمی‌کرد. از این رو خواستار تغییر زبان آن شد تا بیشترین اثر را بر رسانه‌ها و افکار عمومی بگذارد.
پروفایل‌های جدید از پاول نشان می‌دهند که او هنوز به همان مأموریت جهان‌سوز بلر وفادار است:
«اسناد تاریخی نشان می‌دهد که پاول نسبت به وجود سلاح‌های کشتارجمعی در عراق تردید داشت، اما معتقد بود صدام باید برود چون دیکتاتوری بی‌رحم بود… این همان ‘مداخله‌گرایی لیبرال’ است که بلر از آن دفاع می‌کرد: مداخله فعال غرب در بحران‌های دیگران. پاول هنوز هم همین گرایش را دارد. حتی پس از عراق و افغانستان، او می‌خواهد جهان را نجات دهد.»
اگر مشاور امنیت ملی استارمر واقعاً در حال تعیین سیاست خارجی از طریق Inter-Mediate است، آنگاه بریتانیا دیگر تنها در امور غرب آسیا دخالت نمی‌کند، بلکه مستقیماً در حال اداره آن از طریق نیابتی است.
و اگر مزدور وفادار القاعده در دمشق، چهره جدید مداخله‌گری لیبرال بریتانیاست، باید گفت دفتر استعماری لندن نه‌تنها باز شده، بلکه هیچ‌گاه بسته نشده بود.
