جنایات ابو محمد جولانی علیه دروزی‌ها و علوی‌ها در سوریه: تحلیل سیاسی در پرتو تحولات اخیر در سویداء
نجاح محمد علی، روزنامه‌نگار محقق در امور ایران و منطقه:
ابو محمد جولانی، یا احمد الشرع، که در ژانویه 2025 خود را رئیس دولت انتقالی سوریه اعلام کرد، چهره‌ای محوری در صحنه آشوب‌زده سوریه است. رهبری او در هیئت تحریر الشام (جبهه النصره سابق) و صعودش به قدرت، نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان اقشار مختلف مردم سوریه، به‌ویژه دروزی‌ها و علوی‌ها، ایجاد کرده است. این نگرانی‌ها به دلیل سابقه سنگین او در نقض حقوق بشر و ارتباطش با دستورکارهای خارجی که هدفشان فروپاشی بافت اجتماعی سوریه است، به وجود آمده است.
زمینه سیاسی: صعود جولانی به ریاست
در ژانویه 2025، سرهنگ حسن عبدالغنی، سخنگوی اداره عملیات نظامی، احمد الشرع را به‌عنوان رئیس دولت انتقالی سوریه معرفی کرد و به او اختیار تشکیل شورای قانون‌گذاری جدید در «کنفرانس پیروزی انقلاب سوریه» داده شد. این اعلامیه که شامل انحلال ارتش و تعلیق قانون اساسی بود، اعتراضات گسترده‌ای را به‌ویژه در سویداء برانگیخت، جایی که دروزی‌ها این اقدام را تهدیدی برای وحدت ملی و تلاشی برای تحمیل سلطه فرقه‌ای می‌دانند.
جنایات مستند علیه دروزی‌ها و علوی‌ها
1.کشتارهای ساحل سوریه (مارس 2025)
تحقیقات رویترز کشته شدن 1479 غیرنظامی را در 40 مکان در ساحل سوریه، که اکثر آنها علوی بودند، مستند کرد. این حملات توسط گروه‌های مرتبط با هیئت تحریر الشام انجام شد و شامل غارت و تخریب سیستماتیک بود. گزارش‌ها به دستورات مستقیم از سطوح بالای این سازمان اشاره دارند که جولانی را در مرکز مسئولیت قرار می‌دهد. این حملات با استراتژی فرقه‌ای مبتنی بر تکفیر «مرتدان» به‌منظور تضعیف جامعه علوی انجام شد.
2.کشتار حتله (ژوئن 2013)
در اوایل درگیری‌ها، جبهه النصره تحت رهبری جولانی مرتکب کشتار حتله در حومه دیرالزور شد که طی آن 24 غیرنظامی علوی، عمدتاً کشاورز، کشته شدند. این حادثه یکی از نشانه‌های اولیه رویکرد فرقه‌ای جولانی بود.
3.حملات سویداء (ژوئیه 2025)
سویداء شاهد تشدید خطرناک امنیتی است. منابع محلی ده‌ها مورد قتل جمعی و اعدام صحرایی علیه دروزی‌ها توسط گروه‌های مرتبط با جولانی را مستند کرده‌اند. از جمله قربانیان، دختری 19 ساله در روستای المزرعه و همسر شیخ زهران ابو مجاهد و دختر برادرش بودند. این جنایات خشم عمومی را برانگیخت، به‌ویژه پس از امتناع مشایخ دروزی از تحویل سلاح به نیروهای هیئت تحریر الشام که آن را خط قرمز می‌دانند. همچنین، این استان شاهد درگیری‌های خشونت‌آمیز بین شبه‌نظامیان دروزی و قبایل بادیه‌نشین بود که منجر به کشته شدن حداقل 89 نفر شد و نشان‌دهنده تداوم تنش‌های فرقه‌ای است.
4.انفجار کلیسای مار الیاس (2025)
حملات تروریستی کلیسای مار الیاس در دمشق را هدف قرار داد، منطقه‌ای که اقلیت‌های دینی از جمله دروزی‌ها و مسیحیان در آن ساکن هستند. این حادثه نگرانی اقلیت‌ها را از تلاش جولانی برای تحمیل سلطه فرقه‌ای افزایش داد، به‌ویژه پس از اظهارات او که هیچ تضمینی برای حفاظت از تنوع دینی ارائه نکرد.
تحولات اخیر در سویداء: مقاومت دروزی و تشدید امنیتی
تا ژوئیه 2025، سویداء شاهد تنش‌های فزاینده‌ای به دلیل تلاش‌های هیئت تحریر الشام برای تسلط بر این استان است. اعتراضات گسترده‌ای در ژانویه 2025 پس از اعلام خودخوانده جولانی به‌عنوان رئیس دولت به رهبری فعالان سیاسی و روشنفکران دروزی شکل گرفت که نگرانی خود را از «تعمیق هرج‌ومرج» و تهدید تنوع دینی ابراز کردند. این اعتراضات نشان‌دهنده رد عمومی سیاست‌های جولانی است که به‌عنوان تلاشی برای تحمیل حکومتی افراطی و مغایر با آرمان‌های سوری‌ها برای دولت دموکراتیک تلقی می‌شود.
گزارش‌هایی از سویداء حاکی از آن است که گروه‌های شبه‌نظامی محلی وابسته به اتاق عملیات مشترک، از بازگشت دانشجویان دروزی به دانشگاه‌های دیگر استان‌ها جلوگیری کرده‌اند، از ترس استفاده از آموزش به‌عنوان اهرم فشار سیاسی. وزارت کشور سوریه نیز «نگرانی عمیق» خود را از تحولات خونین در سویداء ابراز کرده و «جریان‌های انزواطلب» را مسئول امتناع از گفت‌وگو و تلاش برای مصادره تصمیم سیاسی دانسته است. این رویدادها تأیید می‌کنند که جولانی با مقاومت قوی دروزی‌ها مواجه است که سلطه او را تهدیدی برای موجودیت فرهنگی و دینی خود می‌دانند.
جولانی به‌عنوان عامل دستورکارهای خارجی
1.حمایت ترکیه و قطر
جولانی برای تقویت نفوذ خود به حمایت ترکیه و قطر وابسته است. آنکارا حمایت لجستیکی و نظامی به هیئت تحریر الشام در ادلب ارائه کرده که به او امکان تسلط و به‌دست گرفتن ریاست انتقالی در ژانویه 2025 را داد. این حمایت نشان‌دهنده دستورکار منطقه‌ای برای پر کردن خلأ سیاسی پس از سقوط رژیم بشار اسد و کاهش نفوذ روسیه و ایران در سوریه است، اما نگرانی‌هایی درباره تعهد جولانی به منافع ملی سوریه ایجاد کرده، به‌ویژه با ادامه هدف‌گیری دروزی‌ها و علوی‌ها.
2.روابط مشکوک با رژیم صهیونیستی
گزارش‌ها حاکی از دریافت کمک‌های پزشکی توسط جنگجویان جبهه النصره، به رهبری احمد الشرع (جولانی)، از رژیم صهیونیستی در طول جنگ داخلی سوریه است که رئیس سابق موساد، افرایم هالوی، آن را تأیید کرد. در مه 2025، جولانی با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در ریاض دیدار کرد، جایی که ترامپ از الشرع خواست تا با رژیم صهیونیستی عادی‌سازی کند و به توافق‌نامه‌های ابراهیم بپیوندد.
در ازای این درخواست، تحریم‌های آمریکا علیه سوریه لغو شد و نام جولانی و هیئت تحریر الشام در ژوئن 2025 از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا حذف شد. همچنین، سفر جولانی به آذربایجان در ژوئیه 2025، جایی که توافقی برای تأمین گاز طبیعی امضا کرد، شبهاتی درباره نقش او به‌عنوان عامل منافع خارجی ایجاد کرد. گزارش‌های رسانه‌ای، مانند آنچه در وب‌سایت عبری i24NEWS منتشر شد، از دیدارهای مستقیم بین جولانی و مقامات رژیم صهیونیستی در باکو، با حضور وزیر امور خارجه سوریه، اسعد الشیبانی، به‌منظور هماهنگی امنیتی خبر داد، هرچند مقامات سوری این دیدارها را «آرام‌سازی و نه عادی‌سازی» توصیف کردند.
در همین راستا، رئیس دفتر امنیت ملی رژیم صهیونیستی در جلسه‌ای در کنست در ژوئیه 2025 اظهار داشت که تماس‌هایی با دولت جدید سوریه به رهبری جولانی برقرار شده است و این دیدارها با هدف «تضمین ثبات امنیتی در منطقه» و مقابله با تهدیدات مشترک، از جمله بقایای گروه‌های مورد حمایت سابق ایران، انجام شده است. این تحولات نگرانی‌ها را درباره خدمت جولانی به دستورکارهای خارجی که هدفشان بازسازی سوریه مطابق با منافع آمریکا و رژیم صهیونیستی است، تقویت کرد.
3.تضعیف وحدت ملی
هدف‌گیری دروزی‌ها و علوی‌ها توسط جولانی نشان‌دهنده استراتژی‌ای برای تقسیم سوریه به کانتون‌های فرقه‌ای است که با مفهوم «هرج‌ومرج سازنده» آمریکایی همخوانی دارد. اظهارات توماس براک، فرستاده آمریکا به سوریه، که بر «سوریه یکپارچه» تأکید کرد، با حمایت ضمنی از جولانی همخوانی دارد و نشان‌دهنده دوگانگی در مواضع غربی است.
پیامدها: خطرات هرج‌ومرج و تداوم خشونت
جنایات علیه دروزی‌ها و علوی‌ها، همراه با تشدید در سویداء، خطر بازتولید خشونت فرقه‌ای در سوریه پس از اسد را افزایش می‌دهد. گزارش شبکه سی‌ان‌ان به نبود تضمین‌های سیاسی برای حفاظت از اقلیت‌ها اشاره کرد که خطر جنگ داخلی طولانی‌مدت را افزایش می‌دهد. دعوت‌های گیر پدرسن، فرستاده سازمان ملل، به فرآیند سیاسی فراگیر، در سایه تسلط نظامی جولانی همچنان دور از دسترس است.
نتیجه‌گیری: ضرورت وحدت ملی
جنایات جولانی علیه دروزی‌ها و علوی‌ها و تحولات اخیر در سویداء، پروژه‌ای مخرب را آشکار می‌کند که هدفش تضعیف وحدت ملی سوریه است. مقاومت دروزی‌ها در سویداء، چه از طریق اعتراضات و چه از طریق امتناع از تحویل سلاح، نشان‌دهنده آگاهی ملی از خطرات این پروژه است. برای مقابله با این چالش‌ها، لازم است:
1.حمایت بین‌المللی از فرآیند سیاسی فراگیری که حقوق اقلیت‌ها را حفظ کند.
2.پاسخگویی جولانی و هیئت تحریر الشام در برابر نقض‌ها از طریق دادگاه‌های بین‌المللی.
3.تقویت گفت‌وگوی ملی برای ایجاد نظام دموکراتیک که به تنوع احترام بگذارد.
سوریه، با اجزای متنوع خود، قادر به عبور از این مرحله تاریک است، به شرطی که نیروهای ملی آن در برابر دستورکارهایی که به دنبال تجزیه آن هستند، متحد شوند. دروزی‌ها و علوی‌ها ستون‌های اساسی وحدت ملی باقی می‌مانند و باید حقوقشان برای تضمین ساختن سوری‌ای آزاد و پایدار حفظ شود.
