نظم نوین انرژی
به گزارش موسسه واشنگتن، با بهره‌برداری از فرصت‌های اقتصادی و بازار انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های کم‌کربن، آنها اکنون بخشی از نظم نوین انرژی هستند که با پیامدهای ژئوپلیتیک قابل توجهی همراه خواهد بود. نادیده گرفتن این مدل جدید به معنای عقب ماندن است.
دشمنان ایالات متحده، مانند چین، نه تنها بخشی از این نظم جدید هستند، بلکه در موقعیت غالب در آن قرار دارند. هیدروکربن‌ها همچنان منبع اصلی درآمد کشورهای عربی خلیج فارس هستند. عرضه کلی نفت (نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی) و گاز طبیعی مایع (LNG) در این منطقه به بازارهای جهانی نیز همچنان حیاتی است حدود ۳۰درصد از صادرات نفت دریایی جهان و حدود ۲۰درصد از گاز طبیعی مایع (LNG) از خلیج‌فارس صادر می‌شود.
در همین حال، تصمیمات اوپک به رهبری عربستان سعودی و متحدان بازار آن با توجه به تاثیر آنها بر قیمت‌های جهانی نفت و سرمایه‌گذاری، به دقت رصد می‌شود. با این اوصاف، عربستان سعودی و امارات متحده عربی علاوه بر انرژی هسته‌ای و هیدروژن سبز (تولید شده از طریق الکترولیز با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر) و سایر فناوری‌ها، سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در انرژی‌های تجدیدپذیر، سیستم‌های ذخیره انرژی باتری (BESS) و جذب و ذخیره کربن (CCS) انجام داده‌اند.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، این موارد همچنان نقش کلیدی در تلاش‌های جهانی برای تنوع‌بخشی به انرژی ایفا خواهند کرد و در بحبوحه پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی برق، «با رشد سالانه نزدیک به ۴درصد تا سال۲۰۲۷» که عمدتا توسط مراکز داده، برق‌رسانی و سایر عوامل هدایت می‌شود، قرار دارند. به‌عبارت ساده، این دو کشور همچنان به ترویج سوخت‌های فسیلی ادامه می‌دهند و در عین حال از فرصت‌های اقتصادی در فناوری‌های کم‌کربن نیز بهره می‌برند.
مشارکت‌های سرمایه‌گذاری
کشورهای خلیج‌فارس همچنین در بازارهای جهانی سرمایه‌گذاری می‌کنند و با شرکت‌های پیشرو، از جمله در ایالات متحده، مشارکت‌های سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کنند. به‌عنوان مثال، در سپتامبر ۲۰۲۴، ADQ، یک صندوق ثروت ملی مستقر در ابوظبی که بر زیرساخت‌های حیاتی و زنجیره‌های تامین جهانی تمرکز دارد، با «انرژی کپیتال پارتنرز (Energy Capital Partners)، مستقر در ایالات متحده، یک سرمایه‌گذار در حوزه گذار انرژی، توافق‌نامه‌ای برای ایجاد یک مشارکت ۵۰-۵۰ در تولید برق جدید و زیرساخت‌های انرژی منعقد کرد که قرار است به تقاضای برق آینده از مراکز داده و صنایع انرژی‌بر خدمات دهد. علاوه بر این، امارات متحده عربی و عربستان سعودی در جهانی که چین زنجیره تامین را کنترل می‌کند، در مواد معدنی حیاتی که برای فناوری‌های انرژی پاک، از جمله خودروهای برقی اساسی هستند، سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
اما منطقه خلیج‌فارس تعریف خاص خود را از گذار انرژی دارد. برای عربستان سعودی، گذار انرژی در دهه۱۹۷۰ با توسعه سیستم گاز اصلی آغاز شد. علی النعیمی، وزیر نفت سابق عربستان سعودی در کتاب خاطرات خود با عنوان «از دل صحرا» که در سال۲۰۱۶ منتشر شد، گفت که «سنگ بنای» دومین برنامه پنج ساله عربستان سعودی که در سال۱۹۷۵ اعلام شد، طرح عظیم «مستر گاز» بود. هدف اصلی این پروژه، تنوع‌بخشی به اقتصاد وابسته به نفت از طریق جمع‌آوری گاز ارزشمند همراه با تولید نفت که در میادین نفتی سوزانده می‌شد و استفاده از آن برای تامین سوخت صنعتی شدن کشور بود. البته این پادشاهی همچنان به توسعه این سیستم تامین گاز ادامه می‌دهد و در عین حال بخش انرژی خود را نیز از نو می‌سازد.
سال گذشته، عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان بر این گذار تاکید کرد که امروزه بر اساس آنچه که وی «ارکان کلیدی» می‌نامد، بنا شده است: «افزایش بهره‌وری انرژی، تغییر ترکیب انرژی و مدیریت انتشار گازهای گلخانه‌ای.» این فرآیند به دنبال ایجاد تعادل بین امنیت انرژی، در دسترس بودن انرژی و پایداری و اقدامات اقلیمی است. بنابراین، عربستان سعودی به جای صادرات صرف نفت می‌خواهد به صادرکننده «همه اشکال انرژی»، از جمله محصولات کم‌کربن، تبدیل شود.
رشد مورد انتظار در ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر پادشاهی سعودی قابل توجه است. طبق داده‌های منتشر شده توسط خبرنامه بررسی اقتصادی خاورمیانه، موسوم به «مِس»، (MEES) در ماه فوریه، انتظار می‌رود ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر پادشاهی سعودی تا پایان امسال از حدود ۶.۵گیگاوات فعلی به ۱۲.۷گیگاوات افزایش یابد. پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر شامل نیروگاه خورشیدی «فتوولتائیک لیلا» (۹۱ مگاوات) می‌شود که طبق گزارش مس توسط شرکت‌های سعودی و چینی در حال توسعه است. این رشد در انرژی‌های تجدیدپذیر همچنین با استقرار ذخیره‌سازی باتری همراه خواهد بود تا به مساله تناوب مرتبط با متغیرهایی مانند انرژی خورشیدی و بادی رسیدگی شود.
عربستان سعودی به قیمت‌های پایین در هر دو بخش بادی و خورشیدی افتخار می‌کند، به‌طوری که یک پروژه خورشیدی با قیمت ۰.۰۱۲۹دلار به ازای هر کیلووات ساعت عرضه می‌شود. هزینه پایین تولید برق از منابع تجدیدپذیر می‌تواند پادشاهی را در موقعیت قدرتمندی برای صادرات هیدروژن سبز در آینده قرار دهد؛ به‌رغم تردیدهایی که در مورد پتانسیل این فناوری به‌طور کلی به‌دلیل عواملی مرتبط با تقاضای بازار، هزینه‌ها و زیرساخت‌ها وجود دارد. عربستان سعودی اکنون در حال ساخت یک پروژه عظیم هیدروژن سبز در نئوم، در شمال غربی دریای سرخ است.
انرژی هسته‌ای
در امارات متحده عربی، داستان انرژی هسته‌ای شایسته توجه است، به‌خصوص وقتی که در حال بازگشت به عرصه است، از جمله در ایالات متحده. امارات متحده عربی تنها کشور عربی است که دارای یک تاسیسات انرژی هسته‌ای غیرنظامی قابل بهره‌برداری است که نقشی کلیدی در تولید برق ایفا می‌کند و حدود ۲۵درصد از نیازهای برق کشور را تامین می‌کند. امارات متحده عربی از طریق نیروگاه ۵.۶گیگاواتی براکه، توانسته است بخش قابل توجهی از برق خود را با آن تامین کند. وقتی کریس رایت، وزیر انرژی ایالات متحده، نخستین سفر رسمی خود به خاورمیانه را در ماه آوریل آغاز کرد، موسسه واشنگتن در تحلیلی به رویکرد هسته‌ای این کشور اشاره کرد و فرصت‌های همکاری هسته‌ای را برای ابوظبی و واشنگتن مهم برشمرد.
انتظار می‌رود تقاضای انرژی مبتنی بر هوش مصنوعی، از جمله در بازار ایالات متحده، به‌صورت تصاعدی افزایش یابد و به انرژی بیشتری نیاز باشد که انرژی هسته‌ای چون قابل اعتماد و انعطاف‌پذیر است، جایگاه مناسبی برای تامین آن خواهد داشت. امارات متحده عربی که مشتاق تبدیل شدن به یک بازیگر تاثیرگذار در حوزه هوش مصنوعی است، به همین منظور در جریان سفر اخیر ترامپ، توافق‌نامه‌ای در حوزه هوش مصنوعی با ایالات متحده امضا کرده است؛ همچنین این کشور، به‌دنبال همکاری با شرکت‌های آمریکایی در زمینه فناوری هسته‌ای پیشرفته، مانند فناوری Natrium شرکت TerraPower، بوده است.
امارات متحده عربی همچنین به‌دنبال تبدیل شدن به بازیگری در بازار جهانی انرژی هسته‌ای نیز است. محمد الحمادی، رئیس شرکت انرژی هسته‌ای امارات در مصاحبه‌ای با فایننشال‌تایمز در اوایل امسال گفت: «ما می‌خواهیم از موفقیت خود بهره‌برداری کنیم و در حال بررسی این هستیم که چه کاری می‌توانیم انجام دهیم: ساخت نیروگاه در امارات، خارج از امارات و کل بازار.» توسعه انرژی در دو کشور حوزه خلیج‌فارس با حمایت و بودجه سنگین دولتی، سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و نوآوری پایدار ناشی از تحقیق و توسعه هدایت می‌شود.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، انتظار می‌رود این تحولات انرژی، نقشه ژئوپلیتیک را تغییر شکل دهند؛ همان‌طور که سوخت‌های فسیلی در گذشته این کار را انجام دادند و به سختی می‌توان آنها را نادیده گرفت. آنها فرصت‌هایی را برای مشارکت‌های بیشتر در همه اشکال انرژی برای ایالات متحده فراهم می‌کنند.
منبع: دنیای اقتصاد
