دیپ‌فیک و اخلاق رسانه ای

حمیده مولائی، مدیرمسئول

مقدمه

دیپ‌فیک¹ ترکیبی از دو واژه یادگیری عمیق² و جعلی³ است و به فناوری‌ای اشاره دارد که با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، تصاویر، ویدئوها و صداها را تغییر داده و به‌گونه‌ای بازسازی می‌کند که واقعی به نظر برسند (Chesney & Citron, 2019).

دیپ‌فیک‌ها می‌توانند برای مقاصد مثبت مانند صنعت فیلم‌سازی، بازسازی تاریخ و آموزش استفاده شوند، اما همچنین می‌توانند برای گسترش اطلاعات نادرست، جعل هویت و دستکاری افکار عمومی مورد سوءاستفاده قرار گیرند (Maras & Alexandrou, 2019).

دیپ‌فیک به‌عنوان یکی از جدیدترین فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، توانایی ایجاد محتوای رسانه‌ای جعلی را دارد که به‌سختی از محتوای واقعی قابل تمایز است (Chesney & Citron, 2019). این فناوری به دلیل قابلیت‌های خود، به‌ویژه در رسانه‌های دیجیتال، نگرانی‌هایی در زمینه اخلاق رسانه‌ای و اطلاعات نادرست ایجاد کرده است. درحالی‌که برخی از کاربردهای دیپ‌فیک می‌تواند برای سرگرمی، آموزش یا تبلیغات مفید باشد، سوءاستفاده از آن برای گمراه کردن افکار عمومی و انتشار اخبار جعلی چالشی بزرگ برای اخلاق رسانه‌ای محسوب می‌شود (Vaccari & Chadwick, 2020).

این فناوری اگرچه کاربردهای مثبت در حوزه‌هایی مانند سرگرمی و آموزش دارد، اما از منظر رسانه‌ای و اخلاقی، چالش‌های مهمی به همراه داشته است.

صدای سما

دیپ‌فیک و چالش‌های اخلاقی در رسانه‌ها

* دیپ‌فیک می‌تواند اعتماد عمومی به رسانه‌ها را کاهش دهد، زیرا محتوای جعلی اما واقع‌گرایانه باعث می‌شود مخاطبان به صحت اطلاعات منتشرشده شک کنند (Vaccari & Chadwick, 2020). این مسئله به “بحران حقیقت” در رسانه‌ها منجر شده و شهروندان را در تشخیص واقعیت از جعل دچار مشکل می‌کند.

* یکی از مهم‌ترین چالش‌های اخلاقی دیپ‌فیک، استفاده از آن برای پروپاگاندا، تبلیغات سیاسی و انتشار اخبار جعلی است. برخی از گروه‌های سیاسی و اقتصادی از این فناوری برای دستکاری افکار عمومی و تخریب شخصیت‌های عمومی استفاده می‌کنند (Paris & Donovan, 2019). این امر می‌تواند پیامدهای جدی برای دموکراسی و حقوق شهروندی داشته باشد. طبق تحقیقات Farid (2019)، این فناوری در کمپین‌های انتخاباتی و جنگ‌های اطلاعاتی استفاده شده و پتانسیل بالایی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی دارد.

* با استفاده از دیپ‌فیک، می‌توان ویدئوها و تصاویر ساختگی از افراد ایجاد کرد که ممکن است به آزار و اذیت، باج‌گیری یا تهدید منجر شود (Maras & Alexandrou, 2019). این امر باعث شده تا قوانین جدیدی برای مقابله با سوءاستفاده از دیپ‌فیک پیشنهاد شود.

* مسئله حقوقی و اخلاقی دیگری که رسانه‌ها با آن مواجه‌اند، این است که چه کسی مسئول انتشار محتوای جعلی تولیدشده توسط دیپ‌فیک است؟ آیا پلتفرم‌های رسانه‌ای باید در قبال انتشار چنین محتواهایی پاسخگو باشند؟ این سؤال‌ها چالش‌های پیچیده‌ای برای تنظیم مقررات رسانه‌ای ایجاد کرده‌اند (Citron & Chesney, 2020).

*روزنامه‌نگاران برای ارائه اخبار صحیح و موثق به مخاطبان خود تلاش می‌کنند، اما افزایش ویدئوهای دیپ‌فیک، کار را برای راستی‌آزمایی و تأیید صحت اخبار دشوارتر کرده است. این مسئله می‌تواند به کاهش اعتبار رسانه‌های خبری منجر شود (Tambini, 2021).

صدای سما

 راهکارهای مقابله با چالش‌های دیپ‌فیک در رسانه‌های اخلاقی

* با توجه به پیشرفت الگوریتم‌های دیپ‌فیک، نیاز به ابزارهای تشخیص جعلی بودن ویدئوها و تصاویر بیش از پیش احساس می‌شود. روش‌های پیشرفته‌ای مانند یادگیری ماشینی و تحلیل فریم‌به‌فریم تصاویر برای شناسایی محتوای جعلی پیشنهاد شده‌اند (Agarwal et al., 2020). برخی اقدامات مهم در این زمینه عبارت‌اند از:

• استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل تغییرات غیرعادی در چهره و حرکات لب
• توسعه ابزارهای تشخیص سوگیری‌های تصویری در ویدئوهای جعلی
• استفاده از واترمارک‌های دیجیتالی برای تأیید اصالت تصاویر و فیلم‌ها

* افزایش آگاهی عمومی درباره دیپ‌فیک و روش‌های تشخیص آن می‌تواند یکی از مؤثرترین راهکارها برای مقابله با انتشار اطلاعات نادرست باشد (Wardle & Derakhshan, 2017). برخی راهبردهای آموزشی شامل موارد زیر هستند:

• آموزش مهارت‌های تفکر انتقادی در مدارس و دانشگاه‌ها
• ایجاد دوره‌های آموزشی آنلاین برای تشخیص اخبار جعلی
• استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای اطلاع‌رسانی درباره دیپ‌فیک و روش‌های مقابله با آن

*یکی از مهم‌ترین اقدامات برای مقابله با دیپ‌فیک، تدوین قوانین مناسب برای جرم‌انگاری تولید و انتشار محتوای جعلی است (Citron & Chesney, 2020). برخی راهکارهای قانونی شامل موارد زیر هستند:

• تعیین مجازات‌های سنگین برای تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان دیپ‌فیک‌های مضر
• الزام پلتفرم‌های رسانه‌ای به حذف سریع محتوای جعلی
• تصویب قوانین حفاظت از حریم خصوصی برای جلوگیری از سوءاستفاده از تصاویر و ویدئوهای افراد

صدای سما

*رسانه‌های خبری باید با استفاده از راهکارهای زیر از گسترش دیپ‌فیک جلوگیری کنند (Tambini, 2021):

• افزایش دقت در بررسی صحت اخبار و استفاده از منابع معتبر
• همکاری با سازمان‌های حقیقت‌یاب برای شناسایی و گزارش اخبار جعلی
• شفاف‌سازی درباره اخبار تأییدنشده و جلوگیری از انتشار سریع آن‌ها

*با توجه به تأثیر جهانی دیپ‌فیک، همکاری بین‌المللی برای مقابله با آن ضروری است. برخی از راهکارهای پیشنهادی شامل موارد زیر هستند:

• ایجاد چارچوب‌های بین‌المللی برای تنظیم قوانین مربوط به دیپ‌فیک
• همکاری دولت‌ها و شرکت‌های فناوری برای توسعه ابزارهای تشخیص جعلی بودن محتوا
• افزایش همکاری میان رسانه‌ها برای اشتراک‌گذاری اطلاعات درباره دیپ‌فیک‌های شناسایی‌شده

. نتیجه‌گیری

دیپ‌فیک به‌عنوان یک فناوری قدرتمند، فرصت‌ها و تهدیدهای متعددی را برای رسانه‌ها و جامعه به همراه دارد. درحالی‌که این فناوری می‌تواند کاربردهای مفیدی داشته باشد، سوءاستفاده از آن تهدیدی جدی برای اعتماد عمومی، امنیت اطلاعات و اخلاق رسانه‌ای محسوب می‌شود. برای مقابله با این چالش‌ها، ترکیبی از فناوری‌های تشخیص، آموزش عمومی، قانون‌گذاری و رویکردهای مسئولانه رسانه‌ای ضروری است. تنها از طریق همکاری بین دولت‌ها، شرکت‌های فناوری و رسانه‌های اخلاقی می‌توان از تأثیرات مخرب دیپ‌فیک جلوگیری کرد.

1 Deepfake

2 Deep Learning

3 Fake