نقـش بانوان درتجـارت جهانی (نقش بانک‌ها در حمایت از بانوان کارآفرین)
سپیده باهران، فعال در امور تجارت بین الملل
مقدمه
کارآفرینی به‌عنوان یکی از محرک‌های رشد اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در توسعه پایدار دارد. در این میان، زنان کارآفرین می‌توانند نقش مهمی در ایجاد اشتغال، نوآوری و ارتقای رفاه اجتماعی ایفا کنند. با این حال، زنان با موانع متعددی در راه‌اندازی و توسعه کسب‌وکارهای خود مواجه‌اند که یکی از مهم‌ترین آنها دسترسی محدود به منابع مالی است.
بانک‌ها به‌عنوان نهادهای تأمین مالی رسمی، نقش حیاتی در تقویت و توسعه کارآفرینی زنان دارند.
بانک‌ها می‌توانند از طریق ارائه تسهیلات و خدمات مالی به زنان کارآفرین، مسیر موفقیت آنان را هموار کنند. اهمیت حمایت بانک‌ها را می‌توان در چند محور اساسی خلاصه کرد:
کسب‌وکارهای کوچک و متوسط زنان سهم قابل‌توجهی در ایجاد اشتغال دارند و حمایت مالی از آنان می‌تواند به کاهش بیکاری کمک کند. همچنین زنان کارآفرین، به‌ویژه در مناطق محروم، با راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط می‌توانند نقش مؤثری در کاهش فقر داشته باشند.
حضور زنان در حوزه کارآفرینی نیز موجب افزایش تنوع در بازار و ارتقای نوآوری در محصولات و خدمات می‌شود. دسترسی برابر به منابع مالی و اعتباری می‌تواند به کاهش شکاف جنسیتی در بازار کار و اقتصاد کمک کند.
چالش‌های زنان کارآفرین در دسترسی به خدمات بانکی
برخی بانک‌ها به دلیل نگرش‌های سنتی و کلیشه‌های جنسیتی، به زنان به‌عنوان متقاضیان کم‌ریسک نگاه نمی‌کنند و تمایلی به ارائه وام‌های بزرگ یا بلندمدت به آنان ندارند.
بانک‌ها معمولاً برای اعطای وام وثیقه‌های قابل‌توجهی طلب می‌کنند. بسیاری از زنان، به‌ویژه در مناطق محروم، فاقد دارایی‌های لازم برای ارائه به‌عنوان وثیقه هستند.
نرخ بالای بهره در برخی وام‌ها، هزینه تأمین مالی را برای زنان کارآفرین افزایش می‌دهد و ممکن است آنها را از درخواست تسهیلات منصرف کند
بسیاری از زنان از فرصت‌های مالی و تسهیلات ویژه بانکی بی‌اطلاع هستند. علاوه بر این، عدم آگاهی کافی درباره مدیریت مالی و اعتباری، مانع از استفاده مؤثر از منابع مالی می‌شود.
فرآیندهای اعطای وام و تسهیلات در برخی موارد تحت تأثیر سوگیری‌های جنسیتی است و مردان کارآفرین اولویت بیشتری برای دریافت وام دارند
نقش بانک‌ها در بهبود دسترسی مالی برای زنان کارآفرین
بانک‌ها می‌توانند برای زنان کارآفرین محصولات اعتباری ویژه‌ای طراحی کنند که به‌جای وثیقه‌های سنگین، بر سوابق اعتباری یا پتانسیل کسب‌وکار تمرکز داشته باشد. برخی بانک‌ها در کشورهای پیشرفته، وام‌های خرد و
وام‌های نوآوری را به‌صورت ویژه برای زنان ارائه می‌دهند.
بانک‌ها می‌توانند با همکاری دولت یا سازمان‌های بین‌المللی، صندوق‌های اعتباری ویژه برای حمایت از زنان کارآفرین ایجاد کنند.
این صندوق‌ها به‌طور خاص برای تأمین مالی کسب‌وکارهای زنان طراحی شده‌اند و در شرایط اعطای وام انعطاف‌پذیر هستند.
برای تشویق زنان به دریافت وام و راه‌اندازی کسب‌وکار، بانک‌ها می‌توانند نرخ بهره وام‌های خاص را کاهش دهند و مشوق‌های مالی نظیر دوره‌های تنفس در بازپرداخت ارائه دهند.
آموزش‌های مالی و ارائه مشاوره‌های تخصصی در زمینه مدیریت مالی و اعتباری می‌تواند به افزایش بهره‌وری زنان در استفاده از منابع مالی منجر شود.
بانک‌ها می‌توانند با راه‌اندازی مراکز مشاوره مالی یا **برگزاری دوره‌های آموزشی**، این خدمات را در اختیار زنان قرار دهند.
ایجاد **بانک‌های تخصصی برای زنان**، مشابه آنچه در برخی کشورها نظیر هند یا پاکستان صورت گرفته، می‌تواند به ارائه خدمات متمرکز و کارآمدتر به زنان کارآفرین کمک کند.
این بانک‌ها به‌طور خاص برای تسهیل دسترسی زنان به منابع مالی و ارائه مشاوره و حمایت طراحی شده‌اند.
تجربه‌های موفق جهانی در حمایت بانکی از زنان کارآفرین
برخی کشورها با ایجاد طرح‌ها و برنامه‌های هدفمند، توانسته‌اند دسترسی زنان به اعتبارات بانکی را بهبود بخشند:
– **هند**: طرح «*Mudra*» تسهیلات مالی با نرخ بهره پایین به زنان کارآفرین ارائه می‌دهد و از زنان در راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط حمایت می‌کند.
– رواندا: برنامه‌های وام‌دهی خرد در رواندا به زنان کمک کرده‌اند تا کسب‌وکارهای کوچک خود را راه‌اندازی کنند و از این طریق به کاهش فقر در این کشور کمک کرده‌اند.
– کانادا: بانک توسعه کانادا (BDC) با تأسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری ویژه زنان، علاوه بر ارائه منابع مالی، خدمات مشاوره تخصصی نیز ارائه می‌دهد.
این نمونه‌ها نشان می‌دهد که طراحی برنامه‌های حمایتی هدفمند و انعطاف‌پذیر، می‌تواند به بهبود شرایط زنان کارآفرین منجر شود.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود نقش بانک‌ها در ایران
با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران، بانک‌ها می‌توانند از راهکارهای زیر برای حمایت بیشتر از زنان کارآفرین بهره ببرند:
1. ایجاد صندوق‌های حمایتی ویژه زنان: همکاری بانک‌ها با دولت و نهادهای بین‌المللی برای ایجاد صندوق‌های اعتباری ویژه، می‌تواند دسترسی زنان به منابع مالی را تسهیل کند.
2. تسهیل شرایط وام‌دهی: کاهش وثیقه‌های مورد نیاز و ارائه وام‌های کم‌بهره، انگیزه زنان را برای راه‌اندازی کسب‌وکار افزایش می‌دهد.
3. گسترش آموزش‌های مالی: برگزاری دوره‌های آموزشی در زمینه مدیریت مالی و اعتباری، زنان را برای استفاده بهینه از منابع مالی آماده می‌کند.
4. ایجاد بانک‌های تخصصی زنان: راه‌اندازی بانک‌های تخصصی برای زنان می‌تواند خدمات مالی را به‌صورت متمرکز و مؤثرتر در اختیار آنان قرار دهد.
5. تشویق بانک‌ها به سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای زنان: بانک‌ها می‌توانند از طریق ارائه مشوق‌های مالیاتی یا همکاری با دولت، در سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای زنان مشارکت کنند.
نتیجه‌گیری
بانک‌ها می‌توانند نقش مهمی در حمایت از زنان کارآفرین ایفا کنند و از این طریق به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کنند. با این حال، دسترسی محدود به اعتبارات بانکی و چالش‌های ناشی از سوگیری‌های جنسیتی، مانع از بهره‌برداری کامل زنان از خدمات بانکی می‌شود. بانک‌ها می‌توانند با ارائه وام‌های کم‌بهره، ایجاد صندوق‌های اعتباری ویژه، و ارائه آموزش‌های مالی، نقش مؤثری در تقویت کارآفرینی زنان ایفا کنند. بهبود شرایط بانکی برای زنان نه تنها به افزایش مشارکت آنان در اقتصاد منجر می‌شود، بلکه به توسعه پایدار و کاهش نابرابری‌های اجتماعی نیز کمک خواهد کرد.
