سپیده باهران، فعال در امور تجارت بین الملل:
کلیشه‌ها و سوگیری‌های جنسیتی همواره یکی از چالش‌های اساسی در مسیر پیشرفت زنان کارآفرین بوده است. این چالش‌ها نه‌تنها در مراحـل اولیه شـروع کسب‌وکــار، بلکـه در تمـامی مراحـل رشـد و توسعـه آن تـأثیرات منفـی خـود را نشـان می‌دهند. در ایـن مقـاله، به بـررسی اثـرات ایـن کلیـشـه‌ها و سوگیری‌ها پرداخته و راهکارهایی برای مقابله با آنها ارائه می‌دهیم.
1. تعریف کلیشه‌ها و سوگیری‌ها
کلیشه‌های جنسیتـی به باورهای عمـومی و اغلب نادرستی اشاره دارد که به خصوصیات و توانمندی‌های زنان نسبت داده می‌شود. این باورها می‌توانند از نظر اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی تعیین‌کننده باشند. برای مثال، تصور عمومی که زنان کمتر از مردان در علـوم و فنـون مهـارت دارنـد، یکـی از این کلیشه‌ها است. سـوگیـری‌هـای جنسیتـی نیـز به رفتـارهـا و تصمیـم‌گیری‌هـایی اشـاره دارد که بـراساس جنسیت افراد صـورت می‌گیرد و معمولاً به نفع مردان و به ضرر زنان است. ایـن سوگیـری‌ها می‌توانـد در محیط کـار، در فرآیندهای استخدامی، تخصیص منـابع و حتـی در تعـاملات روزمـره تأثیرگذار بـاشـد.
2. تأثیـرات کلیشه‌ها و سوگیـری‌ها بر بانوان کارآفرین
* محـدودیت در دستـرسی به منابع مالی و سرمایه: یکی از مهمتـرین چالش‌های بـانوان کارآفرین، دسترسی محـدود به منـابع مالی و سرمایه است. بـانک‌ها و سـرمـایه‌گـذاران اغـلب بـه دلیـل سـوگیری‌هـای جنسیتـی، تمـایل کمتـری بـه سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای متعلق به بانوان دارند. این مسئلـه می‌تواند به طور مستقیم بر توانایی بانوان در توسعـه و گسترش کسب‌وکارهایشان تأثیر بگذارد.
* محدودیت در شبکه‌سازی و ایجاد ارتباطات: این یکی از عوامل کلیـدی در موفقیت کسب‌وکارهـا است. امـا بانوان کـارآفـرین بـه دلیـل کلیشه‌های جنسیتـی، ممکن است دستـرسی کـمتـری بـه شبکه‌هـای مهـم و تـأثیـرگـذار داشته باشند. این مسئله می‌تواند فرصت‌های کمتری برای آنان فراهم کنـد و موجب محدودیت در رشد کسب‌وکارهایشان شود.
* تأثیرات منفی بر اعتماد به نفس و خودباوری: کلیشه‌های جنسیتـی می‌تواند تـأثیرات منفـی بر اعتمـاد به نفـس و خـودباوری بانوان داشتـه باشد. تصـورات غلطی که بانوان را به عنوان موجوداتی ضعیف‌تر و کم‌توان‌تر معرفی می‌کنند، می‌تواند موجب کاهش انگیزه و توانایی‌های آنان در ورود به عرصه‌های کارآفرینی شود.
* مواجهـه با تبعیض و نـابرابری در محیط کار: بانوان کارآفرین ممکن است در محیط کار با تبعیض‌ها و نابرابری‌های مختلفی مواجه شوند. این تبعیض‌ها می‌تـواند از رفتارهای غیـرحرفه‌ای همـکاران و مشتریان گرفته تا تصمیم‌گیری‌های ناعادلانه در سطح مدیریتی باشد.
3. راهکارهای مقابله با کلیشه‌ها و سوگیری‌ها
* آمـوزش و آگـاهی‌بـخشـی: ایـن یـکـی از مـؤثرترین راه‌هـا بـرای کاهـش کلیشـه‌هـا و سوگیری‌ها است. با برگزاری دوره‌های آموزشی در زمینه تساوی جنسیتـی و اهمیت نقـش بانـوان در اقتصـاد، می‌توان به تغییر نگرش‌های عمومی کمک کرد.
* ایجـاد سیـاست‌هـای حمـایتی: دولت‌هـا و سازمان‌ها می‌توانند با ایجاد سیاست‌های حمایتـی، به بانـوان کارآفرین کمک کنند تا با چالش‌های کمتری مواجه شوند. این سیاست‌ها می‌تواند شامل تسهیلات مالی، مشاوره‌های تخصصی و ایجاد شبکه‌های حمایتی باشد.
* تشویق به شبکه‌سازی: تشویق زنان به شبکه‌سازی و ایجاد ارتباطات مؤثر، می‌تواند به آنهـا کمک کنـد تا از فرصت‌های بیشتری بهره‌مند شوند. برگـزاری رویدادها و کنفـرانس‌های ویژه برای بانوان کارآفرین، می‌تواند بستری مناسب برای این منظور فراهم کند.
* حمایت از نقش‌های مدل (Role Models): وجود نقش‌های مدل موفق می‌تواند به بانوان کارآفرین انگیزه و اعتماد به نفس بیشتری بدهد. شناسایـی و معرفی بـانوان موفـق در عرصـه کارآفرینـی و تبلیـغ داستـان‌هـای مـوفقیـت آنها، می‌تـواند به تغییـر نگرش‌هـای عمـومـی کمک کند.
* ترویج فرهنگ تساوی جنسیتی در محیط کار: ایجاد فرهنگ تساوی جنسیتی در محیط کار، می‌تواند به کاهش تبعیض‌ها و نابرابری‌ها کمک کند. این فرهنگ می‌تواند با ترویج رفتارهای حرفه‌ای و احترام به تفاوت‌ها، محیط کاری سالم‌تری برای بانوان فراهم کند.
4. نمونه‌های موفق بانوان کارآفرین
بـرای نشـان دادن اینکـه بانوان می‌تواننـد بـا موفقیت در عرصـه کارآفرینـی فعالیـت کنند، می‌توان به نمونه‌های موفقی از بانوان کارآفرین اشاره کرد. این نمونه‌ها می‌توانند الهام‌بخش و انگیزه‌دهنده برای سایر بانوان باشند.
* شریل سندبرگ: شریل سندبرگ، مدیر ارشد عملیات فیسبـوک و نـویسنـده کتاب معـروف “Lean In”، یکـی از بانوان موفـق در عرصـه کارآفرینی و مدیریت است. او با تجربه و دانش خود، توانسته است به یکی از چهره‌های تأثیرگذار در صنعت فناوری تبدیل شود.
* اوپرا وینفری: با تأسیس شبکه تلویزیونی خود و برنامه‌های متنوع، توانسته است به یکی از بانوان موفق در عرصه رسانه تبدیل شود. داستـان موفقیت او نشان‌دهنـده توانمندی‌ها و قابلیت‌های بانوان در رسیدن به اهداف بزرگ است نتیجه‌گیری کلیشه‌ها و سوگیری‌های جنسیتی همچنان یکی از موانع اصلی در مسیر پیشرفت بانوان کارآفرین است که خوشبختانه امروزه بسیاری از آنها برطرف شده است. با این حال، با اتخاذ رویکردهای مناسب و ارائه حمایت‌های لازم، می‌توان این موانع را کاهش داد و به زنان کارآفرین فرصت‌های بیشتری برای موفقیت داد.
آمـوزش و آگاهی‌بخشی، ایجـاد سیاست‌های حمـایتی، تشویـق بـه شبکه‌سازی، حمـایت از نقش‌های مـدل و ترویج فرهنگ تسـاوی جنسیتی، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش کلیشـه‌ها و سوگیری‌های جنسیتی کمک کند. در نهـایت، بـا ایـجـاد محـیطـی مسـاعـد و حمـایت‌های لازم، بانوان کارآفـرین می‌تـوانند نقـش مهمی در توسعـه اقتصـادی و اجتمـاعی ایفا کنند.
