سالانه 110 میلیارد دلار یـارانه انرژی می‌دهیم!
حمیدرضا صالحی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران و رئیس انجمن ساتکا:
نـاتـرازی بـرق در تـابستـان و نـاتـرازی گاز در زمستـان موجب شـده است تـا عـلاوه بـر اینکـه آثـار زیـان‌باری متوجه اقتصـاد ملـی شـود و در صـنـایعـی کـه بـه واسطـه ایـن نـاترازی با تعطیلـی مواجه می‌شـوند اشتغـال ملـی تحـت تـأثیـر قـرار گیـرد، در نهـایت مـردم متضـرر اصلـی ایـن اهمـال کـاری‌هـا شوند. فاصلـه بین تولیـد و مصـرف بـرق در کشـور یـک معادله کهنـه بدون کاهـش اسـت که با شتـاب‌گرفتن مصـرف در فصل گرم سـال به اوج می‌رسد و حل این مشکل با راهکار‌هایـی همچون جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی و مـدیریـت مصـرف نیـز با مـوانـع فـراوانـی روبه‌رو است.
از تـغییـر سـاعـت کـاری ادارات و اجـرای محدودیت برای صنایع تـا قطع برق خانگی و جریمـه‌های سنگیـن پُرمصـرف‌های بـرق از مهم‌ترین راهکار‌های وزارت نیرو برای مدیریت ناترازی برق و جلوگیری از خاموشـی گسترده در تابستان است. اکنون همه نیروگاه‌های خصوصی و دولتی با حداکثـر ظرفیت در مـدار تولید هستنـد، اما همچنان مصرف با تولید فاصله دارد. آقـای پزشکیـان به دنبـال ترکیب جدیدی در کابینه هستند و باتوجه به شرایط اقتصادی که در کشور وجود دارد، افرادی که قرار است در وزارتخانه‌های کلیدی مانند نفت، نیرو یا حتی سازمان‌های زیرساختی مانند سازمان برنامه و بودجه قرار بگیرند باید برای بحث مهمی مانند انرژی، ناترازی آن، یارانه‌هایی که در این بخش ارائه می‌شود سیاست‌ها و رویکرد‌های جدیدی در مقایسـه با آنچه کـه در دولت‌های گذشتـه تجربه شده است، برنامه و راهکار ارائه دهند.
دولت چهاردهم زمینه حضور بخش خصوصی دربخش انرژی را فراهم کند
دولت چهاردهم بایـد این امکان را برای بخش خصوصـی فراهم کند که بـه صـورت واقعی در بخش انرژی فعال شود. نکته مهمتر آنکه باید شرایطی فراهم شود که اجازه سـرمایه‌گذاری در حوزه انرژی را فراهم کند. باید نقـش بخش‌خصوصی در تـولید و تـوزیع انرژی و استفاده از روش‌های جدید بهینه‌سازی مصـرف انـرژی، نسبت بـه گذشتـه افـزایـش یابد. همه این مـوارد زمانی امکان‌پـذیر می‌شـود که وقوف و آگاهی لازم درباره نقش و اهمیت انرژی در کشـور ایجاد شـود، درایـن مسیـر بایـد از تجربه‌هایـی که در دنیا وجـود دارد نیـز به این منظور استفاده شود.
سالانه 110 میلیارد دلار یـارانه انرژی هزینـه می‌شود
ایران کشوری است که سالانه 110 میلیارد دلار یارانه انرژی هزینه می‌کند. این میـزان یـارانه در حـالی است که در بخش توسعه سرمایه‌گذاری صورت نگرفته و در بخش مصرف و بهینه‌سازی نیز سرمایه‌گذاری‌های لازم صورت نگرفته است. نـاترازی بـرق در تابستـان و ناتـرازی گاز در زمستان و ضرروت اتخاذ رویکرد‌های جدیـد در دولت چهاردهم ناترازی برق در تابستان و ناترازی گاز در زمستـان مـوجب شده است تـا علاوه بر اینکه آثـار زیان‌باری متوجه اقتصاد ملـی شود و در صنـایعی که به واسطه این ناترازی با تعطیلی مـواجه می‌شـونـد، اشتغـال ملـی تحت تأثیـر قرار گیرد. همچنیـن مـوجب شـده، برنـامه‌های صـادراتی بـا اخلال مـواجـه شـونـد و درنـهایـت مـردم متضـرر اصلـی ایـن اهمـال‌کاری‌ها شـونـد و در همه ایـن موضوعات این پیام را به دنبال دارد که ضـروری است رویکرد‌های جدیـد در دولـت چهاردهم پیگیری شود.
دولت چهاردهم سند جامع انرژی را برای یک دوره پنج ساله تدوین کند
پیـش‌بینی ما ایـن است که اگـر سنـد جامعـی بـرای انرژی در طی یـک دوره زمانی 5 سالـه در نظر گرفتـه شـود تـا بتـوان از وضعیـت فعلـی بـه وضعیـت جـدیـد گـذر کرد مـی‌توان برنامه واقعـی‌سازی قیمت انـرژی را نیز طـی این برنامه 5 ساله اجرایی کرد. در طی این مسیر می‌تـوان متناسب با نرخ تورم نسبت به واقعی‌سازی نرخ انـرژی اقدام کـرد و درآمد‌های حاصل از آن را نیز سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف انرژی کرد.
اگـر دو وزارتخـانه مهم نـفت و نیـرو از جـایگاه تصـدی‌گری خارج شده و در جایگاه رگولاتوری قـرار بگیرنـد، بخش‌هـای خصوصـی خودبه‌خود پـرچمـدار این حـوزه‌ها خـواهنـد شد و ضمـن تـولیـد مـناسـب و ارزان‌قـیمـت مـی‌تـواننـد پـوشـش منـاسبـی در تـوزیـع انـرژی میـان دهک‌هـای مـختـلف جـامعـه داشتـه بـاشنـد و حتی زمینه‌ساز کاهش قیمت تمام‌شده انرژی شوند.
خـروج دولـت از بـخـش تـصـدی‌گـری و حـرکـت بـه سـمـت رگـولاتـوری انـرژی وضعیـت موجـود را دوچنـدان بـهبـود خـواهـد داد و فـاصلـه بیـن تـولیـد و مـصـرف را که طـی سـال‌هـای اخـیـر روزبـه‌روز کـمتـر شـده اسـت را بـه نـفـع تـولیـد، افـزایـش خواهد داد. در بخش انـرژی چند سال پیـش 8 هزار مـگاوات کمبـود بـرق وجـود داشـت کـه در سـال‌هـای بـعـد به 10 و 12 مگاوات رسیـد و اکنون این میـزان کسـری به 15 مگاوات رسیـده است؛ بنابرایـن اگر دولت زمینـه حضور بخش خصوصی را فراهـم کرده و قیمت‌ها نیز روز‌به‌روز واقعی شود، طبیعی است که نـاترازی برق به تـدریج از بین خواهد رفت.
ضرورت ایجاد وزارت انرژی در دولت چهاردهم
بـایـد طـی سـال‌های آیـنـده وزارت انـرژی در کشـور ایـجـاد شـود؛ ایـن مـهـم بـایـد بـا ادغام دو وزارتخـانـه نفـت و نیـرو انجـام شود؛ این اقـدامـی است که سـایـر کشـور‌هـای تـوسعـه یافتـه نیـز آن را تجربـه کرده‌انـد، چـون یکـی از دلایـل تـوسعـه‌نیافتگـی اقتصاد انرژی است. باید طی چند سال به سمت واقعی‌سازی اقتصاد انـرژی حرکت می‌کردیم و بخش خصوصی را که توان انجام این کار را دارد وارد ماجرا می‌کردیم تا نیاز‌های امروز بخش انرژی مرتفع شود.
دولت چهـاردهم با تدویـن سنـد جامع انـرژی به سمـت واقعی‌سازی قیمت انرژی حرکت کند.
دولـت چهـاردهـم ادغـام وزارتـخـانه‌هـای نفـت و انـرژی را بـرای سـال‌هـای آینـده تـدارک ببیند و بـه سـمـت سـنـد جـامـعـی حـرکت کنـیـم کـه واقــعـی‌سـازی قیـمــت انـــرژی در آن لحـاظ شـــده باشــد و یارانـه‌های انـرژی هـر سـال متنـاسب بـا نـرخ تـورم کاهش یابد. طبیعی است که درآمـد‌های مردم نیز بایـد واقعی شونـد تا بتـواند کفـاف هزینه‌های واقعی‌شدن انرژی را داشته باشد. تجـربـه اجرای واقعـی‌سازی قیمت انرژی در برنـامه سوم توسعـه نتایج مناسب آن تجربه اجرای این واقعی‌سازی در برنامه سوم توسعه نتایج مناسبی به دنبال داشت و اگر در زمان حاضر نیز این برنامه در دستور کار قرار گیرد پرت و هدررفت انرژی را به نحو مناسبی کاهش خواهد داد. پرسش اسـاسی ایـن است که چرا بـاید 110 میلیارد دلار یـارانه انـرژی اختصـاص داده شـود و اگر فکـری برای آن نشـود این ارقام در سـال‌های آینده بیشتـر خواهد شد؛ رقمی که می‌تـواند تـأثیرات مهمی در اقتصاد ایران به دنبـال داشته باشد. (منبع: اقتصاد 24)
