مکـران، کلید طلایی برنامه هفتم توسعـه(قسمت اول)

حسن میرشکار، جامعه شناس اقتصادی و توسعه استاد دانشگاه:

در پی شهادت شهید جمهور آیت الله رئیسی، و انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، برنامه هفتم توسعـه جزء ادبیات اقتصادی نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابـات ریاست جمهوری قرار گرفته است. ایران در بین کشورهـای آسیایی به خصوص در غرب آسیا پیشینـه طولانی‌تری به لحاظ سیاسی و هم برنامه‌های اقتصادی و توسعه ای دارد. پس از آغاز مدرنیزاسیون رضا شاهی و ایجاد سـازوکارهـای دیـوانسالاری اولیـن بـرنامـه توسعـه‌ای کشور در دهـه بیست شمسی تـا سال 557 برنامه تحت عنوان برنامه عمرانی و توسعه‌ای در کشور اجرا شد.

پـس از انقلاب تا سال 1403 جمعـاً 6 برنامه توسعه‌ای تدوین و اجرا گردید و برنامه هفتم توسعـه از 1403 آغـاز و تا سال 1407 ادامه خـواهد داشت و در واقع چهـار سال ریـاست جمهـوری چهاردهـم در دوره بـرنامه هفتم توسعه قرار دارد. بـا نگاهی گـذار در بـرنامـه‌های تـوسعـه‌ای بعـد از انقلاب می‌تـوان چالش‌هـای توسعـه را در جنـگ تحمیلـی هشـت سـالـه، عـدم اجرای مفاد برنامه توسط دولت ها و تحریم ها دانست.

پایگاه خبری سما

عـلاوه بـر آن ساختـارها وسازمان‌های اجرا کننده برنامه ها و شرایط و محیط اجرا از موانع تحقـق بـرنـامه‌هـای تـوسعـه‌ای محسـوب می‌شود. حـال با آغـاز بـرنامه هفتـم توسعـه و لـزوم اجـرای درست دیپلماسی اقتصادی و استفـاده از همـه ظرفیت‌هـای موجـود نگاهی بـه نقش مکـران در تـوسعـه برنـامـه هفتـم خواهیـم انداخت. در اجرای بند بیست و دوم سیـاست‌های کلی برنامه هفتـم توسعه به منظـور تقویت رویکرد اقتصـادمحور در سیـاست خارجـی و روابـط منطقه ای و جهانی و تقویت پیوندهای اقتصادی کمک به توسعـه سواحل مکران و تکمیل بندر اقیانوسی چابهار با همکاری کشورهای ذی نفع انجام می‌پذیرد.

حـال به عوامل مـؤثر بر پیشبـرد دیپلماسی اقتصـادی دولت دوازدهـم در لـزوم استفـاده از ظـرفیـت بـسیـار استثنـایـی مکـران در بـرنامه هفتـم توسعـه بـر اساس مـدل SWOT می پردازیم:

عوامل داخلی (نقاط قوت ) (Strenghts)

1. سـواحل صخـره‌ای، زیبـا و طـولانـی (15کیلومتر) 2. گل افشان 3. کوه های مریخی 4. تلاقی صحرا و دریا 5. جنگل های حرا 6. اسکیت روی آب 7. جاذبه‌های دریایی(غواصی- دلفین‌ها- دریای فسفری- ماهیگیری) 8. آب و هـوای معتـدل و مونسون در تابستان (متوسط 23 درجه سالیانه) 9. جاذبه‌های فرهنگی، آداب و رسوم و توریسم غذایی 10. پتانسیل برگزاری ورزش‌های ساحلی 11. خـط ساحلـی 1500 کیـلومتـر از میـنـاب (آلکوه) تـا بندر گـوادر با بیش از 777 کیلومتر مربع 12. تنها سواحل اقیانوسی کشور 13. دارا بودن خلیـج و خورهای مناسبی برای ایجاد بندرها و فعالیت های اقتصادی

عوامل خارجی نقاط قوت

1. دور بودن از منطقه پرتنش خلیج فارس 2. دسترسی به آب‌های آزاد از طریـق سواحل مکران و دستـرسی به بازار 350 میلیون نفری پاکستان ، افغانستان و آسیای میانه

عوامل داخلی نقاط ضعف (Weaknesses)

1. انزوای جغرافیایی و دوری از مرکز 2. ضعـف و کمبـود در زیـرساخت‌هـای ریلـی و هوایی 3. کمبود ریزش‌های جوی و منابع آب 4. تراکم جمعیت پایین نسبت به متوسط کشوری 5. نبود ارتباطات ریلی 6. فقر فرهنگی حاکم بر جامعه 7. پـایین بودن مشـارکت مردم در بـرنامه‌ریزی‌هـای منطقه 8. پائین بودن سطح سواد مردم 9. کمبود منابع آب و خاک مساعد 10. شرایط اقلیمی نا مناسب 11. بیابانی بودن بخش‌های بزرگی از منطقه 12. کمبود امکانات و سایت‌های گردشگری 13. نداشتن راه‌های مواصلاتی مناسب 14. کمبود امکانات اقامتی و پذیرایی مناسب 15. عدم سرمایه‌گذاری بخش دولتی 16. فصلی بودن تقاضای گردشگری 17. پراکندگی زیاد جاذبه‌های گردشگری 18. نزولات ناچیز جوی 19. کشاورزی غیرمکانیزه و سنتی 20. بافت بومی – قبیله‌ای 21. کیفیت پایین نیروی انسانی 22. عدم وجود برنامه‌های بلندمدت توسعه‌ای

عوامل خارجی نقاط ضعف

1. وجود بندر رقیب در گوادر پاکستان

عوامل داخلی فرصت‌ها (Opportunities)

1. وجود منطقه آزاد تجاری و امکان خرید 2. وجود علاقه مندان زیاد به ساحل در کشور 3. افـزایش قـابل تـوجه دولـت بـه برنـامه‌ریـزی و سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری 4. اشتغـال زایی و ایـجـاد درآمـد بـرای بـومیـان و منطقه 5. جایگاه ویژه سواحل مکران در استراتژی‌های توسعه پدافندی کشور 6. آلودگی کم در ساحل 7. وجـود فـرصت ارتبـاطات اجتمـاعی و فـرهنگـی میـان اقـوام مختلف 8. وجود اسکله و گمرکات فعال در منطقه 9. موقعیت مناسب برای کشت محصولات گرمسیری 10. موقعیت جغرافیایی ویژه در هم‌جواری با کشورهای پاکستان (مرز ریمدان) و کشورهای عمان و حاشیه خلیج فارس 11. دستـرسی بـه آب‌هـای بیـن‌المللـی و مـوقعیـت ترانـزیتـی و بازرگانی 12. امکان حمل و نقل زمینی- دریایی و هوایی

هلدینگ بین المللی سما