سپیده باهران فعال در امور تجارت بین الملل :
تجارت بین المللی با کمک به زنان برای ورود به اقتصاد رسمی و دستیابی به مشاغل با شرایط و مزایای بهتر، تأثیر مثبتی بر برابری جنسیتی دارد. شرکت هایی که بیشتر در اقتصاد جهانی ادغام شده اند، سهم بیشتری از اشتغال زنان دارند. صنایعی که بیشتر با اقتصاد جهانی ادغام شده اند، شکاف کمتری از نظر دریافت دستمزد بین مردان و زنان را دارا می باشد. علیرغم این اثرات مثبت، تأثیر تجارت آزاد بیشتر بر زنان شاغل، بسته به محل کار، محل زندگی و ویژگی های خاص آنها می تواند بسیار متفاوت باشد.
اگر زنان در صنایعی که با رقابت شرکت های خارجی روبرو هستند کار کنند، ممکن است شغل خود را از دست بدهند. فناوری بهتر ناشی از رقابت تجاری می‌تواند فرصت‌های شغلی را برای زنان در صنایع باز کند. اما همین فناوری ممکن است تقاضا برای نیروی کار با مهارت پایین – اغلب زنان – را کاهش دهد. یکی از راه‌های سنجش تأثیر تجارت بر زنان، مقایسه میزان مشارکت زنان است. سهم زنان در نیروی کار با تخصص کشورها در تجارت پیچیده‌تر، افزایش می‌یابد. نیروی کار زنان به طور متوسط در سال 2015 تنها %39 از کل نیروی کار را برای کشورهای متخصص در کالاها تشکیل می دهد، اما این درصد با تخصص در تجارت پیچیده تر، اندکی افزایش می یابد.
سهم نیروی کار زنـان به طور متوسط برای کشورهای متخصص در فعالیت های نوآورانه، مانند بسیـاری از کشورهـای اروپـای غربی، اسرائیل، سنگاپور، و ایالات متحده و سایرین به بیش از %45 می رسد . با این حال، حتی فنلاند، کشوری با بالاترین سهم نیروی کار زنان در میان این گروه (%48)، هنوز به برابری بین زنان و مردان نرسیده است. تخصص در تجارت پیچیده تـر نیز با دستمزد برابر بین مردان و زنان مرتبط است. شکاف دستمزد جنسیتـی برای کشـورهای متخصص در تولید محدود یا تولید و خدمات پیشرفته در مقایسه با شکاف برای کشورهـای بالا را اشغال می کنند، اما حدود 80 درصد از زنان هنـوز نقش هایی با مهارت کم تا متوسط دارنـد.
اشتغال زنان افزایش یافته است
امروزه زنان شاغل بیشتری در بازار کار شرکت می کنند، به ویژه در کشورهای با درآمد بالا و متوسط. نسبت اشتغال زنان به جمعیت در سال 2017 برای اکثـر کشورها بالاتر از سال 1991 بود. کشورهای با درآمد بالا و متوسط رو به بالا بیشترین رشد را در نسبت اشتغال به جمعیت زنان بین سال‌های 1991 تا 2017 تجربه کردند. مراکش و مقدونیه شمالی افزایش قابل توجهی در اشتغال زنان نشان دادند که هر کدام بیش از %50 افزایش یافت. علیرغم افزایش جهانی مشارکت زنان در بازار کار در 25 سال گذشته، از هر دو زن یک نفر کار می کند. متوسط نسبت جهانی اشتغال زنان به جمعیت بین سال‌های 1991 و 2017 از 45 به 47.9 درصد افزایش یافته است.
این افزایش با نسبت اشتغال مردان به جمعیت که از 71 به 67.8 درصد در مدت مشابه کاهش یافته است، در تضاد است. کمترین میزان مشارکت زنان در نیروی کار منحصراً در خاورمیانه و شمال آفریقا است. نسبت اشتغال زنان به جمعیت در اردن، جمهوری عربی سوریه، کرانه باختری و غزه و جمهوری یمن تنها %10 یا کمتر بود.
چشم انداز مشاغل زنان از کشاورزی به سمت خدمات تغییر می کند
در بسیاری از کشورها، زنان همچنان به طور عمده در کارهای کشاورزی مشغول به کار هستند. زنان در مشاغل کشاورزی از فقیرترین گروه های کارگری در جهان هستند.
این کار به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته جهان متمرکز است. در سال 2017 بیش از نیمی از نیروی کار زن در جنوب صحرای آفریقا و تقریباً یک سوم نیروی کار زن در شرق آسیا و اقیانوسیه در بخش کشاورزی بودند. بیش از سه چهارم جمعیت زنان در بروندی، کامبوج، جمهوری دموکراتیک خلق لائوس، ماداگاسکار، نپال، رواندا و تانزانیا در سال 2017 در کشاورزی کار می کردند. با این حال، مشاغل زنان از کشاورزی به سمت تولید و خدمات در حال حرکت است. فرصت های کاری برای زنان در بخش تولید و به ویژه در خدمات افزایش یافته است.
سهم مشاغل تولیدی زنان در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط پایین %11 در سال 2017 بود که نسبت به سال 1991 با افزایش 1.4درصدی مواجه بود. (شکل2) در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، شرق آسیا و اقیانوسیه، خاورمیانه و شمال آفریقا و جنوب آسیا، اشتغال زنان در کشاورزی بیش از %15 از سال 1991 کاهش یافته است. بخش خدمات فرصت های شغلی بیشتری را برای زنان و مردان به طور یکسان ایجاد کرده است.
بین سال‌های 1991 و 2017، سهم اشتغال در بخش خدمات کشورهای با درآمد کم و متوسط پایین به ترتیب 13 و 15 درصد برای زنان و مردان افزایش یافت. اگـرچه آسیا از رونـد جهـانی تبدیل ساختاری به خدمات پیروی می‌کند، اما پیشرفت آن همچنان در خاورمیانه و شمال آفریقا، آمریکای لاتین و کارائیب، آسیای مرکزی اروپا و به ویژه آمریکای شمالی است، جایی که اشتغال زنان تقریباً بین 80 تا 90 درصد در خدمات است.
در کشورهای با درآمد متوسط و بالا، سهم اشتغال زنان هم در بخش کشاورزی و هم در بخش تولید در 30 سال گذشته کاهش یافته است، اما در بخش خدمات افزایش یافته است به طوریکه سهم زنان در بخش تولید با 3 واحد درصد کاهش به کمتر از %18 رسید. در مقابل، اشتغال زنان در بخش خدمات از 45 به %68 افزایش یافته است.
منبع: سازمان تجارت جهانی
