ارزیابی عوامل اقتصادی مـؤثر بر توانمنـد سازی افــراد دارای معلـولیـت(قسمت دوم)
فهیمـه رحیمـی کارشناس امور توانبحشی:
یک سوم افراد دارای ناتوانی، صاحب شغل هستند. معلولان هنوز با موانعی جدی، شامل مسائل معماری، فیزیکی، ارتباطی و نگرشی روبرو هستند. باید توجه داشت که ایجاد تسهیلات دسترسی حداقل نیازهای 15 درصد از افرادجامعه را برطرف می کند وقتی حمل و نقل عمومی قابل دسترس شد، مسافران معلول به طرز شگرفی افزایش می یابند. وقتی فضای مناسب برای گردشگری ایجاد شده باشد با استقبال بینظیری از سوی افراد دارای معلولیت در این حوزه و … مواجه خواهیم شد.
بسیاری از حالت های معلولیت به دلیل برخی آسیب هـای جسمـی یا ذهنـی نیست بلکه هـمـراه شـدن ایـن قبـیـل آسیـب هـا بـا محدودیت هـای محیط اجتمـاعی، فرهنگی، معماری و حتی سیاسی است. یکی از حوزه‌های مهم درارتقاء سلامت افراد دارای معلولیت، کاهش عوارض ثانوی، افزایش سلامـت عملکردی و بـرطرف کردن مـوانع محیطی درجهت افزایش مشارکت اجتماعی است. آمـوزش در جهت ایجاد مهـارت ها یکـی از مهمترین عامل توانمندسازی مـی باشد. از طرفی داشتن مهارت های حمایت شده نیز از مهمتـرین عامـل در توانمنـدسازی معلـولان مـی باشد که بخـش قابل توجهی از داشتـن مهارت با آمـوزش بدست آمده است.
بنابراین مـی توان گفت که آموزش مهمتـرین عامل است، بر خلاف باور عموم در اکثر موارد وام و تسهیلات اثری روی توانمند سازی افراد ندارد. با عنـایت به اهمیت مهـارت های حمـایتی و آموزش های فنی و حرفه ای در توانمند سازی افراد معلول، همچنین اینکه هر قشری و در هر موقعیتی، آموزش‌های خاص خود را می‌طلبد و باید از سطوح پایین‌تر از جمله دانش‌آموزان و دانشجویان، آموزش هـا در جهت پیشگیری از گرایش به سمت مواد و بروز آسیب آغاز شود و در مصرف کنندگان و خانواده های آنهـا نیز اقدامات پیشگیرانه متناسب با نیاز هر سطح ارائه شود.
لذا باید توجه داشت که برنامه‌های پیشگیرانه به هر گونه مداخله هایی اشاره دارد که قبل از شروع ابتدایی مشکل اجتماعی یا شروع هر گونه بیماری، انجام می شود تا از رشد مشکل و آسیب های اجتماعی یا رشد هر گونه بیماری جلو گیری کند. جهت ارتقاء سطح سلامت روان و پیشگیری از آسیب های اجتماعی اساسـاً از مهـارت اصلی و پایه ای از قبیل مهـارت خود آگاهی، مهارت همدلی، مهارت برقراری رابطه موثر (ارتباطات اجتماعی)، مهارت روابط بین فردی سازگارانه (ارتبـاطات بین فردی)، مهـارت تصمیم گیری، مهـارت حـل مسأله، مهـارت تفکـر انتقـادی، مهـارت تـفکـر خـلاق، مـهـارت مقـابلـه بـا هیـجـانـات منـفـی و مـهـارت مقـابلـه بـا استـرس استفاده نمود.
راه‌های توانمندسازی معلولین چیست؟
نکته دردناک تر این است که دیگر توانایی های معلولین در نظـر گرفته نشود و دید کلی به این افراد، صرفاً در بزرگ نمایی محدودیت های آنها خلاصه شود. واقعیـت ایـن است کـه معلـولیت معمـولاً بـه پیشرفت خارق العاده دیگر توانایی های معلولان می انجامد. درنظر نگـرفتن این نکته نه تنها کم لطفـی، که نادیده گرفتن استعداد ها و مهارت های بسیـار کارگشایی است که می‌تواند برای هر سازمانی بسیار مثمر ثمر باشند.
معلولان می‌توانند با پـرورش مهـارت های ارزشمنـد و مورد نیـاز بازار کار، روش هـای درآمـد زایی جدیدی برای خود ایجاد کنند و هچنین سبب رشد اقتصادی جامعه باشند. در این راستـا، پروژه توانمند سازی معلـولان در جهت یـاری معلـولانی کـه مهـارت هـای طـراحی، گرافیـک، ترجمـه و برنـامه نویسی و غیره را دارند و با هدف آموزش آنها برای درآمد زایی بـر اساس مهـارتـی که دارند بـرای شـروع کـار آمـادگـی لازم را کسـب .خواهند کرد آموزش و ایجاد مهارت های شغلی به معلولان، ایجاد زمینـه های تأمیـن استقلال و فراهم‌سازی بیمه اجتماعی و درمانی معلولین تحت پوشش، تشکیل گروه‌های خودیار افراد معلول و خانواده آنها، فعالیت‌های هنری، مذهبی، ورزشی و اوقـات فراغت برای معلـولان و پیگیری اجرای قوانین مرتبط با حقوق معلولان از جمله اقدامـات توانمند سازی معلـولان در .ایران به شمار می رود .
جـلـب اعـتـمـاد افـراد جـامـعـه بــه توانایی هـای معلولان مهمتـرین هدف از فرآیند توانمند سازی حرفه‌ای و شغلی این قشر از جامعه است. هر اندازه در جلب اعتماد جامعه و کارفرمایان موفق‌تر عمل شود، فرآیند توانمندسازی کارآمدتر می شود.
خودکفایی اقتصادی معلولین در گـرو آمـوزش هـای فنـی و حرفـه ای
معلـولان به واسطـه نـداشتن مهـارت های حرفه ای، بیشتر در معرض آسیب ها هستند و آمـوزش هـای فـنـی و حـرفـه ای کـلـیـد توانمند سـازی و توانبخشی شغلی و حرفه ای معلولین است. معلولان نیـز همـانند دیگـر افـراد در جامعـه می توانند در مشـاغل مختلف فعالیت داشته باشند. البتـه بسیـاری از معلولان به دلیـل رویـارویی بـا محدودیت هـای فراوان هنگام جست و جو برای یافتن کسب و کار به کارآفرینی روی می آورند.
در واقع خود اشتغالی می تواند درآمدی مستمر برای معلولان داشته باشد. برخی از کارآفرینان معلـول فرصت هـای کسب و کـار را بر پـایه نیازهـای ناشی از معلـولیت خود شنـاسـایی می کنند. یکی از علل زمینه ساز رشـد کارآفرینی در حوزه معلولان رشد سریع فناوری و فضای مجازی است و به دلایلی چون افزایش کنترل این افراد بر محـرک های محیطی، کاهش و وابستگی به دیگران، گسترش قابلیت های محیطی و در نتیجه توان بخشی اجتماعی آنان است. ارتقاء مشـارکت افراد دارای معلولیت برای دستیـابی به توسعه فراگیر، عادلانه و پایدار ضروری است بر اساس تحقیقات مختلف از بین پنج نیاز استراتژیک جوامع انسانی که به عنوان نیازهای مرتبط با امنیت ملـی هر کشور از آن نام برده می‌شود.
دو نیاز آموزشی و اقتصادی از مهمترین دغدغه و مسائل در زندگی تک تک افراد جامعه به ویژه معلولان است. آمـوزش، اعـم از آمـوزش عمـومی، فـنـی و حرفـه‌ای، تـوان بالقوه فـرد را در انجـام کار افزایش داده و سبب ارتقاء بهره وری به عنوان یکی از عوامل تولید و استفاده بهینه از امکانات موجود می‌شود.
بنابر ایـن آموزش مهمترین نقش در توسعـه اقتصادی و اجتماعی، از طریق تربیت نیـروی انسانی مهـارت دیده برای رشد و توسعـه ایفـا می‌کنـد که انجـام این رسـالت در کشـور ما مستلزم هماهنگی و تناسب برنامه‌های آموزشی با نیازهای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی کشور است. معلولان به واسطه نداشتن مهارت‌های حرفه‌ای، مـددجویی و عـدم تـأمین منـابع مالـی برای امـرار مـعـاش و گــذران زنــدگـی خـود و خانـواده بیشتـر از سـایـر افـراد جـامعـه در معـرض انواع آسیب هـای فـردی و اجتمـاعی قرار می گیرند.
از ایـن رو آمـوزش هـای فـنـی و حـرفـه ای بـه عنـوان آمـوزش هایی که ابعـاد کـاربردی و مهـارتـی آنهـا نسبـت به ابـعـاد نظـری از اهمیـت بیشتـری بـرخـوردار است یـکـی از پـربازده ترین سرمـایه گـذاری هـای جوامـع برای توسعـه فردی و اجتماعی معلـولان تلقـی می شود. در راستای اجرایی سازی ماده 14 قانون حمایت ازحقوق معلولان و با عنایت به ابلاغ ” نظام نامه آموزش هـای مهـارتی افراد دارای معلـولیت ” توسط مقام عالی وزارت به این سازمان، تلاش می‌کنیم تا در اسرع وقت نسبت به عملیاتی نمودن نظام نامه فوق در سطح استان گام های مؤثری برداریم.
