حق بیمه در قراردادهـا(قسمت دوم)

عباس علائیان، قاضی دادگستری:

در بخش نخست اشاره شد به اینکه کارفرمایان مشمول قانون تأمین اجتماعی، مکلفند کارکنان خود را در سازمان، بیمه نموده و حق بیمه آنان را مطابق مقررات پرداخت نمایند. در همین راستا مطابق مقررات ماده 38 قانون تأمین اجتماعی در مواردی که انجام کار به موجب قرارداد و پیمان به اشخاص واگذار می شود، کارفرمایان اولاً بایستی پیمانکار را متعهد نماید که کارکنان خود و کارکنان پیمانکاران فرعی را در سازمان بیمه کند و حق بیمه آنان را مطابق ماده 28 همان قانون پرداخت کند. ثانیاً در جهت تضمین این امر، کارفرمایان مکلف هستند در پرداخت هر صورت وضعیت 5% آن را کسر و سپرده نموده و در آخر کار، پرداخت آخرین قسط و صورت وضعیت پیمانکار و همچنین 5% مذکور را منوط به ارائه مفاصاحساب صادره از سوی سازمان نماید.

نکات قابل توجه:

• چنانچه ظرف یکسال از تاریخ پایان کار (فسخ، خاتمه یا تعلیق قرارداد و اتمام موضوع قرارداد) مفاصاحساب از سوی پیمانکار ارائه نشد واگذارنده کار (کارفرما) مکلف است اطلاعات مبنای محاسبه به انضمام 5% کل کار و آخرین قسط نگهداری شده را به سازمان اعلام نماید و سازمان نسبت به محاسبه، مطالبه و وصول حق بیمه و صدور مفاصا حساب اقدام نماید.
• پس از انعقاد قرارداد طرفین مکلف هستند که یک نسخه از قرارداد را به انضمام موافقتنامه طرح و یا اعلام اینکه قرارداد بر مبنای فهارس بهای پایه صورت گرفته به شعبه سازمان محل اجرای قرارداد، ارسال تا سازمان نسبت به تخصیص شماره و کد پیمان جهت ارائه لیست کارکنان و پرداخت حق بیمه بر اساس آن از سوی پیمانکار اقدام نماید.
• در مواردی که حق بیمه بر اساس لیست حقوق و مزد ارسالی از سوی پیمانکار در قراردادهای منعقده بیشتر از حق بیمه طبق ضرایب مقرر باشد، مبنای احتساب حق بیمه های لیست ارسالی اظهارشده از سوی پیمانکار خواهد بود و پیمانکار مکلف به پرداخت مازاد ضرایب می باشد.
• دریافت لیست حقوق و دستمزد کارکنان شاغل در قراردادهای پیمانکاری از تاریخ شروع عملیات اجرایی تا پایان آن و خاتمه قرارداد امکانپذیر می باشد و سبه تأمین اجتماعی مکلف به پذیرش آن است.در قرادادهای اجرایی تاریخ تنظیم صورتجلسه تحویل موقت، تاریخ خاتمه پیمان خواهد بود ولیکن چنانچه در صورتجلسه تحویل موقت نواقصی ذکر شده باشد که پیمانکار مکلف به رفع نقص گردیده تاریخ تنظیم صورتجلسه رفع نقص، تاریخ خاتمه پیمان تلقی می گردد.
• در صورتی که پیمانکار اصلی قراردادهای مشمول طرح های عمرانی به بخشی از اجرای عملیات موشوع پیمان را به موجب قرارداد به پیمانکار فرعی واگذار نماید به شرط اینکه حق بیمه کلیه صورت وضعیت های تأیید شده پیمان اصلی تا تاریخ درخواست پیمانکار فرعی مبنی بر صدور مفاصاحساب پرداخت شده باشد، حق بیمه بابت قرارداد فرعی مطابق ضریب، منتفی می باشد و از پیمانکار فرعی حق بیمه ای دریافت نخواهد شد و در زمان محاسبه و صدور مفاصاحساب قرارداد اصلی، کارکرد پیمانکار فرعی از کارکرد پیمانکار اصلی کسر نمی شود و حق بیمه و صدور مفاصاحساب بر مبنای مبلغ ناخالص کل کارکرد انجام می پذیرد.

علی ایحال در قسمت قبلی با ذکر انواع قراردادها در وصول حق بیمه و اینکه به موجب بخشنامه شماره 14

جدید سازمان قراردادها به قراردادهای مشمول ضوابط طرح های عمرانی، قراردادهای غیر عمرانی و موارد خاص قراردادهای غیر عمرانی تقسیم شده است و ضریب حق بیمه در قراردادهای عمرانی بیان شد، که در قراردادهای عمرانی اجرایی حق بیمه قراردادها 6/6% (6/1% سهم پیمانکار و 5% سهم کارفرما) است و در قرادادهای عمرانی مشاوره ای حق بیمه 6/15% (6/3% سهم پیمانکار و 12% سهم کارفرما) است.

در این بخش در ادامه به بیان حق بییمه در قراردادهای غیرعمرانی و انواع آن خواهیم پرداخت:

قرارداد طرح های غیر عمرانی:

قراردادهای غیر عمرانی به پیمان هایی گفته می شود که دارای دو شرط پیش گفته نباشد. به عبارتی قرارداد عمرانی که بر اساس فهارس بها  پایه سازمان برنامه و بودجه و یا بر اساس ضوابط تیپ آن سازمان (در قراردادهای مشاوره ای) صورت نگرفته باشد و تمام یا قسمتی از اعتبار طرح مورد نیاز بیشتر از محل اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای دولت تأمین شده باشد، قرارداد غیرعمرانی محسوب می گردد.

اینگونه قراردادها با توجه به میزان و چگونگی نقش نیروی انسانی در انجام پیمان و اینکه تأمین مصالح با پیمانکار و یا کارفرما می باشد، حق بیمه متفاوتی خواهند داشت.

بر این اساس قرارداد به دو نوع قرارداد با مصالح و یا بدون مصالح تقسیم بندی شده است. قرارداد بدون مصالح نیز به دو صورت دستی یا مکانیکی تقسیم شده است که بر اساس نوع قرارداد حق بیمه آن متفاوت است که به شرح ذیل بیان می گردد:

• قراردادهای غیر عمرانی با مصالح

در اینگونه قراردادها تهیه مصالح برای اجرای قرارداد کلاً به عهده پیمانکار می باشد که حق بیمه آن با ضریب 8/7% نسبت به کل کارکرد پیمان محاسبه و از پیمانکار وصول می گردد.

• قراردادهای غیر عمرانی بدون مصالح

در اینگونه قراردادها تهیه مصالح اجرایی پیمان به عهده کارفرما می باشد و پیمانکار در این خصوص تعهدی ندارد که با وصف مرقوم حق بیمه اینگونه قراردادها 15% کل کارکرد به علاوه 67/1% بیمه بیکاری از پیمانکار وصول می گردد.

• قراردادهای غیر عمرانی و کلاً مکانیکی (موضوع قرارداد: خدمات) :

اینگونه قراردادها به نحوی است که انجام تعهد موضوع قراداد نیاز به ماشین آلات داشته و هزینه ماشین آلات نسبت به مبلغ قرارداد قابل توجه است به مانند: قراردادهای نصب سوله های بزرگ. در این موارد نیز چون نقش نیروی انسانی کمرنگ می باشد و اجرای کار مستلزم پرداخت هزینه های ماشین آلات می باشد بیمه آن به میزان بیمه قراردادهای غیرعمرانی با مصالح بوده و 8/7% (7% بیمه پیمان و 8/0% بیمه بیکاری) کل کارکرد از پیمانکار به عنوان حق بیمه وصول می گردد.

• قراردادهای دستمزدی (غیرمکانیکی)

در این نوع پیمان ها که اجرای آن با نیروی انسانی و دستی انجام می گیرد، 15% ناخالص کارکرد پیمان به عنوان حق بیمه به علاوه 67/1% بیمه بیکاری از پیمانکار مطالبه و وصول می گردد.

بدیهی است چنانچه پیمانکار در ردیف پیمان قراردادهای فوق الذکر صورت مزد و حقوق کارکنان اجرای پیمان را به شعبه تأمین اجتماعی ارائه و حق بیمه آنان را پرداخت کرده باشد، در موقع صدور مفاصا حساب مورد لحاظ واقع و از سر جمع حق بیمه کسر می گردد.

ادامه دارد