اوراق گام چیست؟ و چگونه با عدم خلق نقدینگی، مهار تورم و با خلق نقدینگی، تورم ایجاد میکند؟

پریسا پناهی تحلیلگر اقتصادی: اوراق گام یا همان اوراق گواهی اعتبار مولد، اوراقی است که توسط بانک مرکزی به ضمانت بانک ها هدایت می شود و هدف از انتشار این اوراق، تأمین مالی بخش خصوصی می باشد.

تفاوت عمده این اوراق با تسهیلات در این است که در تسهیلات، بانک ها موظف هستند از ذخیـره پولی خود تأمین مـالی را انجام دهند و در شرایط فعلی که بانک ها با کمبود منابع مواجه هستند اوراق گام کمک می کند که بجای اینکه به بخش خصوصی در قالب پرداخت وجـه نقد و تسهیـلات، پولی ارائه دهند، یکسری اوراق ضمانت شده از سوی بانک به نام اوراق گام را ارائه می دهند که نیازی به پرداخت وجه نقد به بخش خصوصی نمی باشد.

در واقع اوراق گام ، اوراقی است که هر بنگاه اقتصادی و شرکتی که به پول نیاز دارد به بانک عامل خود مراجعه می کند و تضامین و وثایق لازم را در اختیار بانک قرار می دهد و بانک قسمتی از این اوراق را که در اختیارخود قرار دارد را در اختیار شرکت ها و بنگاه های اقتصادی قرار می دهند.

شرکتـی که پـذیرنده اوراق است دارای دو اختیار می باشد:

1- بنگاه های اقتصادی اوراق را مستقیماً در اختیار طلبکاران قرار می دهد و عملاً شرکت بدهی خود را از محل اوراق پرداخت می کند.

2- شـرکت ها این اوراق را در بـورس یا فرابورس به فروش می رسانند و از وجه نقدی که در اختیارشان قرار گرفته، بدهی و شروط مالی از جمله: پرداخت حقوق، خرید مواد اولیه و… خود را حل می کنند.

نقش بانک در این بین بعنـوان ضـامن به ایـن صورت می باشد که اگر به هر دلیلی در موقع سررسید، شرکت هـا و بنگاه های اقتصـادی نتوانند اصل پول و یا قسمتی از اصل پول را پرداخت نمایند، بانک بعنوان ضـامن عمل می نماید و پول و بدهی را به دارندگان اوراق پرداخت می نماید. بنابراین در بـازار بدهی، ما شـاهد هیچگونه ریسکی نمی باشیم و دارندگان اوراق، پـول خود را از بانک دریافت می نمایند که در این شرایط، آن بنگاه اقتصادی که به تعهد خویش عمـل ننمـوده است جزء بـدهکاران بانکی محسوب می شود و در اینجا بدهی شرکت به تسهیلات بانکی مبدل می گردد.

پریسا پناهی تحلیلگر اقتصادی: هدف از انتشار اوراق چیست؟ هدف از انتشار اوراق این است که بدون تزریق منابع نقدی و خلق نقدینگی، تأمین مالی انجام شود تا تورم در سطوح بالاتر مشاهده نشود و در واقع استقراض نقدی از بانک مرکزی انجام نشود. پس درنتیجه درمی یابیم که متعهد این اوراق، شرکت ها و بنگـاه های اقتصادی هستند و بانک ها نقش ضامن این شرکت ها و اوراق را بازی می کنند و پاشنه آشیل این اوراق، عدم تعهد شرکت ها و تسویه اوراق در تاریخ سررسید است.

یک نکتـه حـائز اهمیت در رشد اقتصـادی کشورمان این است که متأسفانه در ده سال اخیر تقریباً عددی نزدیک‌ به صفر بوده و برای سال آتی نیز ما رشد اقتصادی قابل توجهی را متصور نیستیم و با توجه به اینکه متعهد پرداخت این اوراق، بخش خصوصی می باشد، بـاید دید آیـا بخش خصـوصی سودآوری و حاشیه سود لازم را دارد که بتواند پول اوراق را در تـاریخ سررسیـد پرداخت نماید یا خیر؟

طبق آمار غیر رسمی و تخمینی تا این لحظه حدود 45 هزار میلیارد تومان از این اوراق منتشر شده که یقیناً تا انتهای سال افزایش خواهد داشت که مقدارکمی از این اوراق سررسید و تسویه شده، اما مقدار زیادی همچنـان سررسید نشده است و هنـوز مشخـص نیست که آیـا شرکت ها می توانند در هنگام سررسید اوراق، آن را تسویه نمایند یا بانک عامل می بایست پول نقد به دارندگان اوراق پرداخت نماید، که در اینصورت بانک عامل با کمبـود منـابع مواجه خـواهد شد و به ناچار مجبور به استقراض از بانک مرکزی می شود و متأسفانه خلق نقدینگی صورت خواهد گرفت و تورم را در درصدهای بالا و مراتب بالاتری در کشور خواهیم داشت.

اما اگـر بخش خصوصی و بنگـاه های اقتصـادی بتوانند به تعهـدات خویش عمل و در هنگام سررسیـد، اوراق را تسویه نمایند، اوراق گام می تواند گزینه مناسبی برای کاهش خلق نقدینگی و در نهایت کاهش تورم باشد. پس شاید بتوان امیـدوار بود که بخش خصوصی و شرکت ها بتوانند به تعهدات خود جامه عمـل بپوشانند، تا حـدی که بتوانیم تورم افسار گریخته را با درایت مهار کنیم.