اهمیت و جایگاه اشتغال در توانمندسازی افراد دارای معلولیت
فهیمـه رحیمـی فعال حوزه معلولین: معلولین در انتخاب شغل مناسب و پایدار چالش‌های زیادی را تجربه می کنند که منشاء بسیاری از آنان نگرش منفی جامعه به پدیده معلولیت است. اینکه معلولین نـاتوان هستنـد و از آنجایی که پروسه توانمندسازی به‌عنوان شرط لازم بهره‌مندی از شغل پایـدار، فرآیندی فـردی و اجتمـاعی است باید خاطر نشان کرد در بعد فردی توانمندسازی راه‌کارهایی نظیر ایجاد اعتمـاد به نفس و خودبـاوری، آموزش مهارت برقراری ارتباط مـوثر و مفیـد، ارزیابی استعدادها و توان‌سنجی، ارتقاء و مهارت‌های تخصصی و حرفه‌آموزی، مشارکت و درگیـری در تصمیـم‌سازی و مسئـولیت‌پذیری تجارب و اطلاعات لازم مهم و مورد تاکید است.
در بُعد دیگر فرآیند توانمندسازی که بُعد اجتماعی است ضمن اولویت حضور معلول در خـانواده و جـامعه به‌عنوان یک شهرونـد عادی به جـای حضـور در مراکز شبـانه روزی تـوان‌بخشی، مناسب‌سازی محیط کار و حمایت مالی هدفمنـد از کارآفرینـان و شـرکت تـعـاونی‌هـا و تغییر نگرش جـامعه و مسئولین ضروری است.
عمده مشکلات معلولان ضعف جسمی یا کم توانی مالی نیست بلکه نوع نگاه مسئولان و برخی از شهروندان است که آنان را نیروهای کم توان و ضعیف تصور می‌کنند و این عدم فرهنگ‌سازی مناسب مشکلات آنان را تقویت نموده و آنان را از داشتن جامعه حامی محروم نموده است. در توانمندسـازی اجتمـاعی با استفاده از ظرفیت‌هـای موجـود، کشف منـابع و حمایت‌های هدفمند و ساختارمند، فرد معلول فرصت خودباوری و بهره‌مندی از مشارکت اجتماعی و اقدام در عرصه‌های گوناگون را به‌دست می‌آورد.
توانمندسازی ضمن اینکه یک ظرفیت درونی است از طریق محیط بیرونی و اجتماعی نیز تسهیل می‌گردد. هر چقدر محیط اجتماعی و پتانسیل‌های جامعه برای اختصـاص فرصت‌هـای شغلـی به معلولین پویـاتر و پذیـراتر باشد شرایط حضور ده درصـد از افراد جامعه ما که بزرگترین اقلیت شهروندی ما را شامل می‌شود فراهم می‌گردد.
ولی آنچه در شرایط فعلی در عرصه اشتغال و خود کفایی معلولین شاهد هستیم عدم تحقق قانون سـه درصد استخدام معلولین در دستگـاه‌های دولتی و نبـود بسترهای حمایتی کافی بـرای ترغیب کـارفرمایان بخش غیردولتی جهت جذب و به‌کارگیری معلولین است.
با همه این اوصاف معلولین خود اشتغالی را برگـزیده اند، با انگیـزه های غیـر مادی که سبب می‌شود انعطاف لازم را در محل کار، شرایط و نوع کار، مناسب‌سازی محیط فیزیکی اعمال نمایند. خود اشتغالی و خود اتکایی جزء معدود راه‌کارهایی است که فرد معلول می‌تواند موافق با استعدادهای خود استقلال مالی داشته باشد هر چند چالش‌های خود اشتغالی معلولان خود مبحثی جداگانه است و حق استخدام شدن و اشتغال به حرفه‌های سودمند و مولد و عضویت در واحدهای حرفه‌ای را از معلولین سلب نمی‌کند.
در خاتمه پیشنهادهایی که در حوزه اشتغال معلولین می‌توان به آن اشاره کرد شامل:
– نبود برنامه‌ای منسجم برای خود اشتغالی معلولین متناسب با مهارت‌ها و شرایط اقتصادی جامعه.
– آماده نبودن بسترهای مناسب برای توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین و عدم حمایت‌ها و اقدامات لازم برای خود‌کفایی و توانمندسازی آنان.
– در دسترس نبودن آموزش‌های حرفه‌ای متناسب با نیاز بازار کار و مشاغل فعال.
– فقدان تسهیلات لازم برای عرضه محصولات و بازاریابی.
– عدم هماهنگی و تناسب مشاغل پیشنهادی با شرایط جسمانی معلولان.
– عدم بهره‌مندی معلولان از حقوق و مزایای کافی و بیمه.
– عدم اجـرایی شدن سهمیـه استخـدام 3درصد قانون حمایت از معلولین.
– نداشتن ضامن جهت تسهیلات خود اشتغالی با توجه به دارا بودن مهارت فنی و حرفه‌ای.
