تغییرات اقلیمی، ایران را به کدام سو می‌برد؟

در نشست کمیته آب مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران که با حضور آذر زرین، عضو هیات علمی گروه جغرافیا و گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد ویراستار ارشد کارگروه اول گزارش ششم IPCC برگزار شد، پیش‌بینی و پیش‌نگری اقلیم ایران در دهه‌های آتی مورد بررسی قرار گرفت.

در این جلسه پس از معرفی مدل‌های تغییر اقلیمی، اعلام شد که بیش از ۷۰ مدل موجود در فاز ششم پروژه مقایسه مدل‌های جفت شده در دسترس است که حدود ۵۰ مدل دارای دوره تاریخی و سناریوهای آینده بوده و می‌توان از برونداد آنها در بررسی تغییر اقلیم روی ایران استفاده کرد.

کارایی این مدل‌ها در مناطق مختلف کشور بسیار متفاوت است و به همین دلیل، انتخاب مدل مناسب در پیش‌نگری‌های اقلیم از اهمیت زیادی برخوردار است؛ هرچند که در کشور در این زمینه نسبت به سایر کشورها حتی کشورهای منطقه بسیار ضعیف عمل شده است.

نتایج بررسی‌های تحقیقی عضو هیات علمی گروه جغرافیا و گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد، نشان می‌دهد: تا افق 2040 نیمه شمالی کشور به‌ویژه منطقه آذربایجان‌ها بیشترین بی‌هنجاری دما را خواهند داشت و تا ۱.۳ درجه سلسیوس افزایش دما را تجربه خواهند کرد.

همچنین نتایج بررسی تغییرات شدت بارش یک‌روزه در آینده نزدیک (دوره 2021 تا 2040) و آینده دور (دوره 2061 تا 2100) در کشور حاکی از این است که در 40 سال آینده نزدیک و 40 سال آینده دور، شدت بارش‌های یک‌روزه به‌ویژه در منطقه زاگرس و منطقه جنوب ایران افزایش خواهد یافت.

همچنین در بررسی شاخص تعداد روزهای با بارش بیشتر از 10 میلی‌متر، مشاهده شده است که این شاخص در نیمه جنوب غربی ایران به‌ویژه در منطقه زاگرس افزایش خواهد یافت.

از سوی دیگر، شاخص تعداد روزهای خشک متوالی و تعداد روزهای مرطوب متوالی در ایران بسیار با اهمیت است که نتایج پیش‌نگری نشان می‌دهد: در آینده نیمه شرقی ایران مخصوصاً جنوب شرقی تعداد روزهای خشک متوالی بیشتر و تعداد روزهای مرطوب متوالی کمتری خواهد داشت. همچنین در نیمه شمالی به‌ویژه شمال غرب ایران تعداد روزهای خشک متوالی آن افزایشی خواهد بود؛ اما این شاخص در منطقه زاگرس و جنوب ایران نسبت به دوره حال حاضر کاهشی خواهد بود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که تا پایان قرن جاری، در ایران درصد شب‌ها و روزهای سرد به‌شدت کاهشی و درصد روزها و شب‌های گرم به‌شدت افزایشی خواهد بود و. پیامد دیگر تغییر اقلیم تا بیست سال آینده، تغییر پهنه‌های اقلیمی در ایران است. برای مثال در استان خراسان رضوی، پهنه اقلیم سرد از دست خواهد رفت و با تابستان‌های خشک و بسیار گرم در 20 سال آینده، بیابان‌های خشک و بسیار گرم در این استان افزایش خواهند یافت. همچنین در مناطقی مانند سرخس، کلات و درگز که در حال حاضر دارای اقلیم بیابانی خشک و سرد هستند، در 20 سال آینده به مناطق بیابانی خشک و بسیار گرم تبدیل خواهند شد.

آذر زرین، عضو هیات علمی گروه جغرافیا و گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست اظهار کرد: رخدادهای فرین اقلیمی (حوادث جوی نادر و دور از شرایط بهنجار) زیادی در ایران در سال‌های اخیر اتفاق افتاده است که انتظار می‌رود در سال‌های آینده نیز بر شدت آنها افزوده شود که پیامدهایی برای سلامتی انسان، کشاورزی، محیط‌زیست، منابع آب و سایر جنبه‌های محیطی و انسانی به همراه خواهد داشت.

زرین با تأکید بر اینکه پیش‌نگری و پیش‌بینی‌های دهه‌ای به‌موقع، نقش مهمی در تصمیم-سازی و تصمیم‌گیری جامعه در حال رشد ایران ایفا می‌کند، گفت: تحقیقات در مورد آشکارسازی تغییر اقلیم طی دوره‌های اخیر و پیش‌نگری تغییرات آن در آینده نقش حیاتی در برنامه‌ریزی و مدیریت جنبه‌های مختلف انسانی دارد و همه جنبه‌های زندگی و فعالیت انسان تحت تأثیر اقلیم است.

منبع: اتاق ایران آنلاین